Recykling. Wymyślili program Re-surowce, chcą go wpisać do Strategii Morawieckiego

Kluczem programu Re-surowce ma być także to, byśmy mieli w Polsce więcej dostępnego specyficznego materiału, np. czystych metali, które możemy wykorzystać do rozwijania nowoczesnych technologii.

- Żeby mógł zostać wprowadzony w życie tzw. Program Morawieckiego, takie działania są niezbędne. Inaczej będziemy skazani na to, co podyktują nam inni. Bez dostępu do tych surowców wszystkie te programu typu elektromobilność czy Przemysł 4.0 po prostu się nie udadzą.

Piotr Maciejewski ze Związku Przedsiębiorców i Pracodawców przyznaje, że dzisiaj recykling jest nieopłacalny. Dlatego jego zdaniem takie wsparcie jest wręcz potrzebne.

Jak mówi bez uregulowania kwestii odzysku i recyklingu nie zrobimy postępu w gospodarce odpadami.

- Brak regulacji ustawowych umożliwia funkcjonowanie szarej strefy i powoduje brak finansowania nie tylko w sferze recyklingu, ale całego systemu gospodarki odpadami – mówi i także zwraca uwagę na kluczowy problem, jakim jest brak odpowiedzialności producentów za wprowadzane na rynek opakowania.

- To jest klucz do jakichkolwiek zmian – dodaje. - W całej Europie, i nie tylko, producenci płacą spore pieniądze za wprowadzenie opakowań na rynek. Te pieniądze powodują, że opłacalny robi się odzysk, opłacalny staje się recykling.

Zdaniem Piotra Maciejewskiego, aby inwestowanie w nowoczesne technologie, które pozwalają przetworzyć odpad w pożyteczny produkt, stało się opłacalne, to niezbędne są działania i stymulowanie takich działań przez rząd.

- Po prostu trzeba stymulować rynek w ten sposób, aby zwiększyć popyt na produkty z recyklingu – tłumaczy. – Można by np. w przypadku Zielonych zamówień publicznych dawać dodatkowe punkty za dostarczenie produktów pochodzących z recyklingu, niech to będą rury do kanalizacji, płyty chodnikowe – możliwości jest wiele. Tylko to musi się opłacać, a takich działań wspierających ze strony rządu nie widać.

Potrzebne wsparcie

Na pytanie, czy nie obawia się zarzutów, że celem działania jest zdobycie wsparcia dla funkcjonowania prywatnych firm, Joanna Kulczycka odpowiada:

- Wsparcie jest niezbędne, bo ryzyk jest bardzo dużo. Dlaczego? Ponieważ technologie bardzo szybko się zmieniają, a ponadto mamy absolutną niepewność dostaw. Dochodzą do tego ciągłe zmiany prawa i jeśli ktoś ma zainwestować w nowoczesną linię technologiczną, to w takich warunkach nie podejmie tego ryzyka.

Zdaniem profesor AGH powstanie programu, gdzie państwo mówi wprost "chcemy sięgać po re-surowce, chcemy nowych technologii i wspieramy działania w tym kierunku, zapewniamy cały łańcuch dostaw" może zapewnić poprawne funkcjonowanie branży.

- Nam nie chodzi o to, żeby wprost dopłacać do nowych technologii czy rozwiązań. Chodzi o to, by stworzyć stabilne warunki do działania. Oczywiste jest, że sensem prowadzenia biznesu pozostaje zysk, ale ten ma zagwarantować sprawny system, a nie dotacje – podkreśla nasza rozmówczyni.  

Jak mówi, dofinansować trzeba nie przedsiębiorstwa, a taki sposób myślenia, który skupia się na produkcie końcowym, który będzie w pełni wykorzystywany.

Także Piotr Maciejewski widzi konieczność wsparcia dla działań prowadzących do opłacalności recyklingu:

- Powiedzmy sobie szczerze, że bez finansów się tego zrobić nie da. Jeśli chcemy mieć czyściejsze, zdrowsze środowisko, to musimy ponieść tego koszty. Dzisiaj recykling jest nieopłacalny, a ekonomii się nie da oszukać i nikt przecież nie będzie się zajmował biznesem, który przynosi straty.

Jak mówi, musimy odpowiedzieć sobie na pytanie: co dalej?

– Pamiętajmy przy tym, że gospodarka odpadami to nie tylko odpady komunalne, to dotyczy właściwie niemal każdej dziedziny – od energetyki, przez przemysł spożywczy, po kwestie medyczne itd. Można więc powiedzieć, że w jakimś sensie nierównowaga w temacie, o którym mówimy, powoduje zachwianie całej gospodarki.

Zdaniem Piotra Maciejewskiego, działając tak, jak obecnie, w części marnujemy także potencjał polskiej nauki.

- Wiadomo, że badania nad nowymi technologiami są drogie i wymagają finansowania ze strony biznesu. Skoro jednak przedsiębiorcy nie mają możliwości prowadzenia opłacalnej działalności, to w nią nie inwestują. Mówi się także, że nie ma zainteresowania funduszami unijnymi na innowacyjne rozwiązania w branży recyklingu, ale do tych funduszy trzeba przecież dołożyć własne środki, a przy ryzykownym biznesie znów nikt się na to nie zdecyduje - mówi.   

Zgodnie z GOZ

Joanna Kulczycka podkreśla, że takie działanie jak proponuje Strategia Re-surowce jest zgodne z filozofią gospodarki o obiegu zamkniętym, którą wprowadza cała Europa.

- Nie idąc w tę stronę, co inni narażamy się na to, że znowu nie będziemy mieć żadnej przewagi konkurencyjnej – podkreśla.

Piotr Maciejewski idzie nawet dalej i mówi: - Powiedzmy też sobie, że bez właściwego odzysku recyklingu, całkowicie "leży" także gospodarka o obiegu zamkniętym.

Profesor Kulczycka tłumaczy, że jeżeli nasze państwo mówi wprost, iż chce rozwijać elektromobilność, robotykę, informatykę, przemysł 4.0, to musimy pamiętać, że to wszystko bazuje na coraz większej liczbie bardzo specyficznych metali.

- Te metale używane są tylko i wyłącznie w  produktach miejskich – telefonach, komputerach, samochodach, bateriach. My to musimy odzyskiwać tu w Polsce, bo jeżeli cały świat idzie w kierunku elektromobilności, to zapotrzebowanie na te surowce wzrośnie w ciągu kilkunastu lat – jak się przewiduje – od 500 do nawet 1000 procent. A tych surowców nie ma. Więc możemy sobie planować produkcję autobusów elektrycznych, ale może się okazać, że cena surowców np. do produkcji baterii jest tak wysoka albo dostępność tych surowców tak ograniczona, że ta produkcja stanie się nieopłacalna czy wręcz niemożliwa.  

Prezes Klastra Gospodarki Odnawialnej i Recyklingu zauważa także, że już dzisiaj część firm działając w ramach gospodarki o obiegu zamkniętym i wiedząc, że te surowce są ważne i cenne rozwija rynek usług.

- Czyli ja nie kupuję komórki, tylko ją wypożyczam, żeby zwrócić. Na rynku w Holandii doszło do tego, że już nawet dżinsy trzeba po wypożyczeniu zwrócić, bo firma ma dzięki temu jednolity materiał do przerobu. Jeśli firmy z zewnątrz wprowadzą takie rozwiązanie u nas, a my tego nie zrobimy, to znowu nie będziemy mieć władzy nad tym końcowym, najcenniejszym produktem - twierdzi Kulczycka.