Kontrola NIK obnażyła stan polskiej edukacji

• Raport NIK potwierdził obecną sytuację nauczycieli w polskich szkołach oraz stan całego systemu edukacji.
• Braki kadrowe i sprzętowe w szkołach to wynik wieloletnich zaniedbań, których nie da się szybko naprawić.
• Konieczne jest podjęcie działań, które wzmocnią pozycję i prestiż nauczycieli, ponieważ bez tego nikt nie przyjdzie do zawodu.

Sejmowa podkomisja stała ds. jakości kształcenia i wychowania rozpatrzyła raport Najwyższej Izby Kontroli dotyczący organizacji pracy nauczycieli w szkołach publicznych. Do raportu, który przedstawił Piotr Prokopczyk, dyrektor Departamentu Nauki, Oświaty i Dziedzictwa Narodowego. Uwag w zasadzie nie było, no może z wyjątkiem kilku – dotyczących m.in. tego, dlaczego NIK posiłkowała się wynikami kontroli przeprowadzonych na jej zlecenie przez kuratorów oświaty, a więc jednostek podległych kontrolowanemu Ministerstwu Edukacji i Nauki, ale ta sprawa została wyjaśniona. Bo – jak się okazało – to normalna procedura. Więcej emocji przyciągnęły natomiast same dane wynikające z raportu, a zwłaszcza to, że:

• - w badanym okresie dyrektorzy szkół mieli problemy z obsadzeniem kadry nauczycielskiej, co w wielu przypadkach skutkowało zatrudnianiem ich w wymiarze godzin ponad limit ustawowy;
• - nauczyciele zarabiają mało, a w stosunku do zarobków w innych krajach OECD, żenująco mało, co powoduje, że brakuje chętnych do pracy w tym zawodzie;
• - nauczyciele gros czasu poświęcają na biurokrację;
• - w szkołach gwałtownie maleje liczba zajęć dodatkowych oraz zakres pomocy psychologiczno-pedagogicznej;
• - w szkołach brakuje sprzętu i w związku z tym nauczyciele są zmuszeni do pracy na własnym sprzęcie, co szczególnie dało o sobie znać w czasie nauki zdalnej.

Prestiż jest, ale za niski

– To jest dokument poruszający wszystkie aspekty pracy szkoły. Dokument, który wykracza poza te dwa lata, które są skontrolowane – mówiła Krystyna Szumilas (KO). - Ten dokument pokazuje, że prestiż zawodowy nauczyciela jest coraz niższy, że nie ma chętnych do pracy w zawodzie nauczyciela.

Oceniła, że przyczyna takiego stanu rzeczy leży nie w Karcie nauczyciela, tylko w tym, że rząd PIS przez wiele lat nie podnosił płac nauczycieli adekwatnie do wzrostu wynagrodzeń w gospodarce narodowej. I do podniesienia kwoty minimalnego wynagrodzenia.

- Dzisiaj nauczyciel stażysta ma wynagrodzenie niższe niż najniższa obowiązująca płaca w Polsce. To pokazuje, że właściwie przez te lata degradowaliście zawód nauczyciela, a nie wzmacnialiście jego pozycji – mówiła Krystyna Szumilas.

–Kwestia płacowa, podwyżki, a więc status materialny jest niezwykle ważny w kontekście wyboru zawodu, ale także utrzymania się w zawodzie – mówił z kolei m.in. poseł Piotr Borys (KO)

Czas pracy specjalnie liczony

Posłowie odnotowali też wyraźne wskazanie raportu NIK dotyczące czasu pracy nauczycieli, a w tym kontekście również kwestię wynagrodzeń. Podkreślili, że czas pracy nauczyciela to nie tylko pensum, o którym tak wiele się mówi, ale również czas poświęcony na przygotowanie do pracy i inne czynności, które nauczyciele wykonują w domu. Według raportu NIK do trzech najbardziej czasochłonnych czynności, które nauczyciele wykonują poza pensum – w ramach 40-godzinnego czasu pracy należą: przygotowanie do lekcji (82 proc.), sprawdzanie prac (68 proc.) oraz wypełnianie dokumentów szkolnych (32 proc.).

Zmniejszenie biurokracji stało się jedną z niewielu kwestii, które udało się w ramach rozmów trójstronnych rozwiązać. MEiN na podstawie informacji pochodzących głównie od kuratorów oświaty opracował listę 50 dokumentów, które nie są wymagane a funkcjonują w obiegu szkolnym. Te listy zostały już rozesłane do szkół.

Przedstawiciele MEiN nie zgodzili się również z innymi argumentami, wskazującymi, że resort nie przejął się raportem i nic nie robi. Podkreślili jak wiele pieniędzy zostało przekazanych w ramach różnych programów na zakup sprzętu do szkół, co jest zadaniem samorządu. Podkreślili też wyraźnie, że proponowane przez ministerstwo zmiany w systemie wynagrodzeń i statusie zawodowym nauczycieli zostały przez związki zawodowe odrzucone. Tymczasem to one miały zapewnić większą atrakcyjność zawodu, ponieważ zapewniały one stażystom wzrost wynagrodzeń o 36 proc.

Poinformowali przy tym, że obecnie prowadzone są prace nad zmianą systemu awansu zawodowego nauczycieli, co zostało omówione z przedstawicielami środowiska nauczycielskiego.

Mimo to posłowie wyraźnie wskazali, że te słowa powinny być wypowiadane przez osoby w randze sekretarza stanu, ponieważ w przeciwnym razie nie mają mocy wiążącej. I to stało się jednym formalnym wnioskiem podkomisji.

Materiał chroniony prawem autorskim - zasady przedruków określa regulamin.