Likwidacja gimnazjów pod znakiem zapytania. Gminy swoje, kuratorium swoje, a WSA każe czekać

• Samorządy, które zdecydowały się zaskarżyć decyzję kuratorium oświaty w sprawie sieci szkół, z wprowadzaniem reformy nie czekają na decyzję sądu. Reformę oświaty wprowadzają zgodnie ze swoim planem, czyli bez uwzględnienia wytycznych kuratoriów.

• Problem może pojawić się, kiedy sąd oddali ich skargę, a przyzna rację nadzorowi pedagogicznemu.

• – Goni nas czas. Trudno, abyśmy czekali na wyrok sądu – tłumaczą gminy.

Mimo zapewnień Ministerstwa Edukacji Narodowej o dobrej współpracy z samorządami przy wprowadzaniu reformy oświaty, sytuacja nie wyglądała wszędzie wzorowo. Gminy, które nie zgodziły się na zmiany wskazane im przez kuratorium, od opinii nadzoru pedagogicznego nie mogły się odwołać. Zgodnie z procedurą przysługiwała im możliwość złożenia skargi za pośrednictwem kuratorium do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Problem polega na tym, że do września nie zostało dużo czasu, a wiele gmin nadal nie zna decyzji sądów. Część nawet nie ma wyznaczonego terminu rozprawy. Dlatego nie czekają na decyzje WSA i wprowadzają reformę zgodnie z przyjętymi przez siebie uchwałami, w których nie uwzględniono wytycznych kuratoriów.

– Goni nas czas. Trudno, abyśmy czekali na wyrok sądu. Musimy przygotować się do nowego roku szkolnego. Ruch kadrowy zakończył się w maju, trwają zmiany organizacyjne – mówi Klemens Podlejski, burmistrz Żarek (woj. śląskie), gminy, która jako jedna z pierwszych w Polsce złożyła skargę do WSA. W ich przypadku kuratorium wnioskowało, aby od września 2017 r. w mieście funkcjonowały dwie podstawówki (obecna oraz nowa, w którą zostałoby przekształcone likwidowane gimnazjum). Władze miasta się na to nie zgodziły. Argumentowały, że w mieście nigdy nie było dwóch szkół podstawowych.

Do tego budynek, w którym obecnie funkcjonuje podstawówka, jest w stanie pomieścić nawet 800 uczniów. A po dodaniu klasy 7 i 8 będzie ich ok. 450. Dlatego – jak mówi Podlejski – zgodnie z decyzją rządu gimnazjum zostanie zlikwidowane.

Burmistrz pytany, co zrobi, jeśli sąd nieprzychylnie odniesie się do ich skargi, mówi wprost: – Nic się nie zmieni. W Żarkach nadal będzie działała jedna szkoła podstawowa. Zagospodarujemy budynek po gimnazjum na potrzeby przedszkola i żłobka.

Monika Pawlak z Urzędu Miasta w Łodzi, która również zaskarżyła opinię kuratorium do WSA, na razie nie chce dywagować, jakie kroki podejmie miasto w takiej sytuacji. – To sprawa bez precedensu – podkreśla. Zapewnia też, że Łódź wyrok będzie respektować, ale ... – Sieć szkół przygotowujemy według schematu ustalonego przez miasto, przecież sąd nie może cofnąć podjętej przez nas uchwały – komentuje. W praktyce oznacza to, że w Łodzi wszystkie gimnazja zostaną zlikwidowane.

Tego typu sprawy rozpatruje m.in. WSA w Białymstoku, Gliwicach czy Łodzi. Jak zapewniają ich przedstawiciele, „oświatowe” skargi były traktowane priorytetowo. Rozpatrywane są w trybie przyspieszonym. Mimo to cały proces trwa. Sąd może wyznaczyć termin rozprawy dopiero, gdy gmina dostarczy komplet dokumentów. W praktyce oznacza to, że zamiast 4 czy 5 miesięcy trzeba na niego czekać miesiąc lub dwa. Gliwicki WSA termin rozpraw wyznaczył na połowę lipca. W Łodzi ruszą w połowie czerwca.

Co więcej, tak jak w przypadku gminy Zbójna (woj. podlaskie), samorządy nie mają co liczyć, że od razu poznają wyrok sądu. Na ogłoszenie też muszą poczekać. W przypadku Zbójnej – dwa tygodnie. Jaką decyzję podjął sąd, dowiedzą się 14 czerwca.

– Dopiero gdy ją poznamy, zaczniemy dostosowywać sieć szkół do wymogów reformy. Ale liczymy, że WSA przychyli się do naszej skargi. W ramach nowej sieci szkół chcemy wygasić gimnazjum i pozostawić trzy szkoły podstawowe. W ramach oszczędności chcieliśmy, aby przez rok dwie szkoły podstawowe prowadziły klasy od 1 do 6, a uczniowie z klas 7-8 dojeżdżaliby do szkoły podstawowej w Zbójnej – tłumaczą urzędnicy w Zbójnej.

Jednak niedługi termin oczekiwania może okazać się największym zmartwieniem dla samorządów. Problemu nie będzie, kiedy WSA pozytywnie rozpatrzy skargę samorządów i uchyli opinię kuratorium. Sędzia Przemysław Dumana, rzecznik prasowy WSA w Gliwicach, przyznaje jednak, że w przypadku, gdy sąd oddali skargę samorządu i przyzna rację kuratorium oświaty, sytuacja będzie patowa dla włodarzy miast. Będą musieli dostosować się do wytycznych kuratorium.

– Muszą wykonać wyrok sądu, inaczej grożą im wysokie kary – zaznacza. Dodaje też, że gminom zostanie jedynie wniesienie skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie, gdzie sprawa może się ciągnąć przez kolejne miesiące.

Czy to oznacza, że gminy na szybko będą musiały wprowadzać w życie zalecenia kuratorium i np. w sierpniu otwierać nowe szkoły podstawowe, znów dzielić nauczycieli między placówkami? O rozwianie wątpliwości poprosiliśmy Ministerstwo Edukacji Narodowej. Cały czas czekamy na odpowiedź ze strony resortu edukacji.

Tymczasem z informacji zebranych przez Związek Miast Polskich wynika, że w podobnych sprawach WSA zazwyczaj wydawały korzystne dla samorządów wyroki. – Pokazują one, jak kuratoria i MEN nie słuchają argumentów oraz nie umieją uzasadnić merytorycznie swoich negatywnych opinii w kwestii kształtowania sieci szkół przez samorządy – komentuje Joanna Proniewicz z ZMP. Liczy, że w przypadku wyroków związanych z dostosowaniem sieci szkół do reformy oświaty sytuacja będzie podobna.

Na dowód przytacza kilka cytatów z wyroków sądów z poprzednich lat w podobnych sprawach.

(Cytat 1): „W ocenie Sądu, w niniejszej sprawie organ [Minister](…) nie rozpatrzył (…) w sposób pełny i wnikliwy wszystkich okoliczności faktycznych mogących mieć wpływ na podjęte rozstrzygnięcie, nie odniósł się do istotnych argumentów podniesionych w zażaleniu na postanowienie (...) Kuratora Oświaty.”,

(Cytat 2): „Brak szczegółowego ustalenia stanu faktycznego sprawy, a nadto brak szczegółowego wyjawienia przez organ powodów wydania skarżonego postanowienia świadczą nie tylko o nonszalanckim stosunku organu do przepisów prawa i wynikających z nich dla organu obowiązków, ale sprawia również, iż niemożliwą jawi się ocena przez Sąd skarżonego postanowienia.”,

(Cytat 3): „Skoro danym aktem organ kształtuje rzeczywistość, winien opierać się przy jego wydawaniu na bezsprzecznie ustalonym stanie faktycznym, a nie na przypuszczeniach, których dodatkowo w żaden sposób nie potrafi umotywować.”.

TAGI