Nadzór pedagogiczny zbyt obciążał nauczycieli. Teraz mogą skupić się na uczniach

• W latach 2009-2021 pracownicy kuratoriów oświaty przeprowadzili w szkołach i placówkach łącznie 33 994 ewaluacje.

• Wprowadzenie w 2009 r. ewaluacji jako nowej formy nadzoru pedagogicznego miało stanowić wsparcie w rozwoju szkół i placówek oraz pozwolić na zbieranie informacji przydatnych w prowadzeniu polityki oświatowej.

• Z czasem nasilały się krytyczne opinie dotyczące tej formy nadzoru pedagogicznego i ostatecznie zrezygnowano z ewaluacji i monitorowania jako form nadzoru pedagogicznego, pozostawiając kontrolę i wspomaganie.

Posłowie Marcin Kulasek, Włodzimierz Czarzasty, Agnieszka Dziemianowicz-Bąk i Dariusz Wieczorek skierowali do ministra edukacji narodowej i nauki serię pytań związanych z zmodernizowanym systemem nadzoru pedagogicznego. 

Posłowie przypomnieli, że 1 września 2021 r. szef MEiN zmienił rozporządzenie w sprawie nadzoru pedagogicznego, uchylając zapisy dotyczące ewaluacji, a tym samym usuwając tym ewaluację z form nadzoru pedagogicznego. Z sieci zniknęły również raporty z ewaluacji przeprowadzonych w przedszkolach, szkołach i placówkach oświatowych w latach 2009-2021, a serwis został wyłączony.

Pytania posłów dotyczą ewaluacji działalności edukacyjnej szkół i placówek realizowanej w ramach nadzoru pedagogicznego w latach 2009-2021: kosztów poniesionych w związku z jej wdrożeniem i realizacją, a także czy przeprowadzone ewaluacje zewnętrzne podniosły jakość systemu oświaty i czy zdiagnozowano obszary wskazujące, iż konieczna była lub jest modyfikacja przepisów oświatowych? 

Czytaj więcej

Koniec z ewaluacją w szkołach. Jest zadowolenie, ale i obawa

System nadzoru pedagogicznego miał wspierać rozwój szkół 

W odpowiedzi na interpelację wiceminister Dariusz Piontkowski przypomniał, że 
wprowadzenie w 2009 r. ewaluacji jako nowej formy nadzoru pedagogicznego było związane z Programem wzmacniania efektywności systemu nadzoru pedagogicznego i oceny jakości pracy szkoły, realizowanym w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki.

Zmodernizowany system nadzoru pedagogicznego, miał stanowić wsparcie w rozwoju szkół i placówek oraz pozwolić na zbieranie informacji przydatnych w prowadzeniu polityki oświatowej.

Czytaj więcej

Będą dodatkowe zajęcia z edukacji seksualnej w poznańskich szkołach. Koszt to 100 tys. zł

Ile wydano na zewnętrzną ewaluację szkół do 2021 roku?

Projekt wzmocnienia efektywności systemu nadzoru pedagogicznego i oceny jakości pracy szkoły realizowany był w III etapach:

• w okresie 1.04.2008 - 31.03.2009 wydano 1 830 550 zł (wartość środków rozliczonych 1 130 290,22 zł)
• w okresie 1.04.2009 - 31.03.2011 wydano 13 912 773,56 zł (wartość środków rozliczonych 13 544 467 zł)
• w okresie 1.03.2011 - 30.11.2015 wydano 57 730 213,57 zł (wartość środków rozliczonych 56 917 547,91 zł)

Dodatkowe koszty poniesione przez Ośrodek Rozwoju Edukacji w latach 2015-2021 to 2 197 221,33 zł.

W latach 2009-2021 pracownicy kuratoriów oświaty przeprowadzili w szkołach i placówkach łącznie 33 994 ewaluacje.

Minister zauważa, że trudno ocenić, na ile poprawiły one jakość oświaty. W założeniach dotyczących nadzoru pedagogicznego wypracowanych w ramach projektu nie zdefiniowano bowiem wskaźników, które pozwoliłyby ocenić wpływ przeprowadzonych ewaluacji zewnętrznych na poprawę jakości systemu oświaty. Badania ewaluacyjne przeprowadzano w różnych typach szkół i rodzajach placówek i uwzględniano specyfikę działania danej placówki.

Czytaj więcej

Nie będzie nadgodzin w szkołach podstawowych

Wymagania były wysokie, dlatego nadeszły zmiany

Wprowadzono wówczas trzy formy sprawowania nadzoru pedagogicznego: ewaluację działalności edukacyjnej placówek, kontrolę i wspomaganie ich pracy oraz nauczycieli w działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej.

Punktem wyjścia do wprowadzenia ewaluacji było określenie wymagań stawianych szkołom i placówkom przez państwo. Wymagania uporządkowane zostały odrębnie dla różnych grup typów szkół i rodzajów placówek w czterech obszarach, tj. w zakresie efektów kształcenia i wychowania, procesów edukacyjnych, relacji ze środowiskiem oraz zarządzania.

Zmiany wprowadzone już w 2013 r. polegały m.in. na zmniejszeniu liczby wymagań wobec przedszkoli, szkół i placówek oraz rezygnacji z grupowania tych wymagań w cztery obszary.

W 2015 r. zrezygnowano natomiast z ustalania - w ramach ewaluacji - poziomu spełniania wymagań. Pozostawiono jednak w ewaluacji zewnętrznej element oceny wskazując, iż badanie to będzie obejmowało m.in. ustalenie, czy placówka spełnia określone w rozporządzeniu wymagania. Zdecydowano, że za spełnienie wymagań uznawany będzie stan, gdy realizuje każde z wymagań na poziomie co najmniej podstawowym.

Ponadto, do ustawy o systemie oświaty dodano nowy przepis, wskazując, że ustalanie sposobu wykorzystania wyników nadzoru pedagogicznego, w tym sprawowanego nad szkołą lub placówką przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny, w celu doskonalenia pracy szkoły lub placówki, należy do kompetencji stanowiących rady pedagogicznej. 

Nadzór pedagogiczny do poprawki. Takie było oczekiwanie 

W 2016 r. przeprowadzone zostały szerokie konsultacje ze środowiskiem oświatowym, dotyczące m.in. nadzoru pedagogicznego. Uczestnicy ich dostrzegali zarówno wady, jak i zalety rozwiązań obowiązującego wówczas systemu nadzoru pedagogicznego.

Powszechne było oczekiwanie wzmocnienia roli kuratora oświaty w obszarze wspomagania pracy szkół i placówek, w tym powrót do tworzenia tzw. rejonów wizytacyjnych

- pisze minister dodając, że w odniesieniu do ewaluacji najczęściej podnoszone były kwestie dotyczące jakości wykorzystywanych w badaniu narzędzi i jakości sporządzanych z niego raportów. 

W wyniku dyskusji w zakresie ewaluacji sformułowano m.in. rekomendację, by ewaluacja nie była źródłem rankingu - i miała wyłącznie funkcję informacyjną, a nie oceniającą.

Jak przypomina Piontkowski, od września 2017 r. ewaluacja miała charakter wyłącznie diagnostyczny.

Pomimo dokonania tak istotnej zmiany dotyczącej ewaluacji z czasem nasilały się krytyczne opinie dotyczące tej formy nadzoru pedagogicznego W szczególności postulowano odbiurokratyzowanie ewaluacji. 

Nadzór pedagogiczny zbyt obciążał nauczycieli

Ponadto, w opinii środowisk i osób związanych z nadzorem pedagogicznym korzyści z realizacji ewaluacji pozostawały niewspółmierne do nakładu czasu i pracy koniecznych do przeprowadzenia badania ewaluacyjnego.

W związku z powyższym podjęto decyzję o rezygnacji z tej formy nadzoru pedagogicznego. W 2021 r. zrezygnowano z ewaluacji i monitorowania jako form nadzoru pedagogicznego, pozostawiając kontrolę i wspomaganie.

- Zmiana ta istotnie wpływa na zmniejszenie obciążenia nauczycieli pracą związaną z przygotowaniem i udziałem nauczycieli w niektórych formach nadzoru pedagogicznego, inną niż prowadzenie zajęć z uczniami - zauważa minister Piontkowski. 

Szkoły znają wymagania wobec siebie. Mogą działać "zgodnie ze swoimi możliwościami"

Dodaje też, że trwałym efektem zmian w nadzorze pedagogicznym zapoczątkowanych w 2009 r. jest wskazanie wymagań wobec szkół i placówek, które dotyczą najważniejszych obszarów ich pracy. Wymagania te dotyczą:

• przebiegu procesów kształcenia, wychowania i opieki;
• umożliwienia każdemu uczniowi rozwoju na miarę jego indywidualnych możliwości;
• podejmowania przez szkołę lub placówkę działań podnoszących jakość jej pracy;
• angażowania uczniów, rodziców i nauczycieli w działania szkoły lub placówki;
• współpracy ze środowiskiem lokalnym;
• uzyskiwanych efektów kształcenia i wychowania;
• aktywności uczniów i ich rozwoju osiąganego adekwatnie do potrzeb i możliwości;
• doskonalenia pracy szkoły lub placówki przy zaangażowaniu społeczności szkolnej i środowiska lokalnego.

Zdaniem Dariusza Piontkowskiego istotne jest, że w rozporządzeniu wskazano wymagania strategiczne i priorytetowe i opisano je w taki sposób, aby pomagały planować i organizować pracę szkoły. Zaznacza przy tym, że szkoły i placówki powinny działać w celu spełnienia wymagań, ale zgodnie ze swoimi możliwościami i uwarunkowaniami, mają bowiem autonomię w realizacji wymagań. 

Materiał chroniony prawem autorskim - zasady przedruków określa regulamin.