Największe miasta wydają 20 mld zł na oświatę. Ponad połowa to płace

• Samorządy planują coraz większe środki na oświatę oraz na wynagrodzenia w oświacie. Te pierwsze rosną jednak szybciej.
• Na 2023 r. 15 największych polskich miast zaplanowało wydać na oświatę ponad 20 mld zł. Ponad połowa tej kwoty (11,9 mld) zostanie przeznaczona na wynagrodzenia.
• Nie chodzi tylko o wynagrodzenia nauczycieli. Pieniądze muszą także wystarczyć na wypłaty dla pracowników administracji, obsługi świetlic czy stołówek.

Oświata i wychowanie - dział budżetowy nr 801 jest tym, na który samorządy przeznaczają nawet ponad 1/3 zaplanowanych na dany rok wydatków. 15 największych polskich miast zaplanowało w sumie właśnie w tym dziale na 2023 r. kwotę ponad 20 mld zł. 

Czytaj więcej

Miliardy na edukację. Oświata drenuje samorządowe budżety

Ponad połowa tej kwoty zostanie przeznaczona na wynagrodzenia dla nauczycieli oraz innych pracowników oświaty. O ile wśród największych polskich miast widać wyraźnie, że wydatki na oświatę rosną równomiernie, zupełnie inaczej jest w przypadku wydatków na wynagrodzenia. Choć ich średni wzrost w przypadku 15 największych polskich miast jest zbliżony do średniego wzrostu ogółu wydatków (od 12 proc. do 14 proc.), w poszczególnych miastach wartość ta może się wahać od niespełna 6 proc. do ponad 20 proc.

Wynagrodzenia mogą pochłaniać nawet 70 proc. wszystkich wydatków w oświacie

Nie powinno dziwić, że zdecydowanie największą kwotę na edukację zaplanowała w 2023 r. Warszawa. W uchwale budżetowej jest to niemal 5,8 mld zł, czyli o ponad 16 proc. więcej niż zaplanowano na rok 2022 (4,9 mld zł). Zaplanowane na rok bieżący niemal 3,4 mld zł na wynagrodzenia w edukacji stanowią 59 proc. wszystkich wydatków, jakie stolica przewiduje w tym roku w dziale 801. 

Dla porównania - w 2022 r. miasto zaplanowało wydać na oświatę 3,2 mld zł. Oznacza to, że te wydatki wzrosną rok do roku o 5,85 proc., a zatem wolniej niż całość zaplanowana na oświatę.

Średnio w 15 największych miastach Polski wydatki na wynagrodzenia w dziale 801 pochłoną 62 proc. wszystkich wydatków na edukację. Najwięcej na wynagrodzenia - w stosunku do wszystkich wydatków na oświatę - zaplanowano w Białymstoku, Kielcach i Opolu. Są to jedyne miasta, gdzie odsetek ten przekroczy 70 proc.

Wydatki na oświatę rosną wolniej niż wydatki na płace w oświacie

15 największych miast w Polsce zaplanowało na 2023 r. średnio o 14,36 proc. większą kwotę niż na rok 2022. W poszczególnych przypadkach odsetki te są do siebie zbliżone. Żaden z samorządów nie odchyla się więcej niż o 5 proc. w jedną czy też drugą stronę.

Przykładowo w Szczecinie zaplanowano niespełna 10-procentowy wzrost wydatków na oświatę w porównaniu do roku 2022. Na drugim biegunie znajduje się Toruń, gdzie zaplanowana kwota nie będzie różniła się więcej niż o 20 proc. w porównaniu z poprzednim rokiem.

Czytaj więcej

MEiN: Takiego wsparcia jeszcze nie było. Opozycja: Ale szkoła nie ma pieniędzy

O wiele inaczej wygląda jednak kwestia wzrostu wydatków na płace w oświacie. Choć sama średnia jest podobna do wzrostu wydatków w dziale 801 (12 proc.), to już różnice w poszczególnych miastach są o wiele bardziej widoczne.

Jak wynika z uchwał budżetowych, w Katowicach na wynagrodzenia w oświacie zaplanowano kwotę o ponad 20 proc. wyższą niż w roku 2022. Jest to jedyne miasto, gdzie odsetek ten wynosi więcej niż 20 proc., choć blisko tej granicy znalazła się Bydgoszcz (19,91 proc.).

Na drugim biegunie wspomniana już chociażby Warszawa (5,95 proc.), a także Toruń, Poznań czy Kielce, gdzie wzrosty wydatków na wynagrodzenia w dziale 801 to kwestie raptem kilku procent.

Wciąż za mała subwencja oświatowa. To drenuje samorządowe budżety

W 2022 r. Najwyższa Izba Kontroli (NIK) przedstawiła wyniki kontroli dotyczącej finansowania oświaty. Kontrolerzy zbadali 32 gminy, 16 powiatów oraz 11 jednostek powołanych do wspólnej obsługi administracyjno-finansowej placówek oświatowych w ośmiu województwach.

Czytaj więcej

Największe wydatki na pensje, najmniejsze na inwestycje. Raport NIK o finansowaniu oświaty w samorządach

Kontrolerzy NIK podali, że skontrolowane przez nich jednostki przeznaczały średnio 34 proc. wszystkich swoich wydatków na edukację (w przypadku 15 największych polskich miast jest to średnio około 29 proc.).

Jednak to wysokość tych wydatków jest główną bolączką samorządowców. Jak wskazuje NIK, wydatki na oświatę rosną szybciej niż rośnie subwencja oświatowa. W kontrolowanym okresie (1 stycznia 2017 r. - 30 września 2021 r.) subwencja wystarczała średnio na pokrycie 63 proc. wszystkich wydatków na zadania oświatowe.

W przypadku powiatów subwencja pokrywała ponad 81 proc. wydatków, ale w gminach było już znacznie gorzej. Gminom miejskim subwencja pokrywała 50,5 proc. wydatków oświatowych, a w przypadku gmin wiejskich niewiele więcej - 53,6 proc.

Materiał chroniony prawem autorskim - zasady przedruków określa regulamin.