Resort z oceny pracy nauczycieli dyplomowanych chce uczynić narzędzie represji

• Związkowcy całkowicie odrzucają projektowane regulacje dotyczące oceny pracy nauczycieli.
• W ich opinii zarówno ocena pracy, jak i jej kryteria nie będą motywowały nauczycieli do pracy i rozwoju, a staną się tylko narzędziem opresji wobec nich.   
• ZNP nie widzi pozytywów w zmianach dotyczących systemu awansu zawodowego nauczycieli.

ZNP zaopiniował negatywnie projekty rozporządzeń ministra edukacji i nauki w sprawie uzyskania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli oraz w sprawie oceny ich pracy. W piśmie z 10 sierpnia poinformował o tym wiceministra Dariusza Piontkowskiego.

Związek Nauczycielstwa Polskiego przypomniał na wstępie, że trzy lata temu - 13 czerwca 2019 r. - Sejm nowelizował ustawę Karta nauczyciela, wykreślając z niej wprowadzone we wrześniu 2018 r. kryteria i wskaźniki oceny, które nasilały nadmierną biurokrację, wprowadzając chaos i niepokój w środowisku nauczycielskim. Ta zmiana była efektem ustaleń strony rządowej ze związkami zawodowymi, przyjętych w Radzie Dialogu Społecznego 3 kwietnia 2019 r.

Czytaj też: Dodatek funkcyjny dla wychowawców: oddział przedszkolny to nie klasa

"ZNP z dezaprobatą odebrał i negatywnie zaopiniował nowelizację Karty nauczyciela przyjętą przez Sejm 23 czerwca 2022 r. w zakresie awansu zawodowego i oceny pracy nauczycieli. Przyjęta nowelizacja ustawy Karta nauczyciela jest odwróceniem tych zapisów, które znowelizowano w 2019 r. (…) nie jest reformą awansu zawodowego, nie wnosi żadnych projakościowych wartości w tym zakresie, a ponadto przywraca kryteria oceny, które bez wątpienia zwiększą biurokrację w szkołach" - czytamy w opinii.

W opinii ZNP również oba projekty rozporządzeń nie przyniosą pozytywnych skutków, stanowić mogą natomiast źródło obaw nauczycieli wynikających z poczucia permanentnej oceny opartej na kryteriach oraz zwiększonych, nieuzasadnionych prawem wymaganiach na stopień nauczyciela mianowanego i dyplomowanego.

Przepisy dotyczące awansu zawodowego

Zdaniem ZNP proponowany system awansu zawodowego nie spełnia wymogu zmiany projakościowej. Dotyczy to przede wszystkim możliwości zatrudnienia nauczycieli tzw. początkujących – bez stopnia awansu zawodowego - tylko na 2 lata; w przypadku braku uzyskania stopnia awansu zawodowego nauczyciela mianowanego po 6 latach proponuje się rozwiązanie stosunku pracy. Taka propozycja awansu zawodowego doprowadzi do ogromnej fluktuacji kadr w oświacie - wskazują związkowcy.

W ocenie nauczycieli, założenia zmian w awansie zawodowym, które przyświecały ustawodawcy - czyli odbiurokratyzowanie awansu oraz podniesienie prestiżu zawodu nauczyciela - są sprzeczne z zaproponowanymi zmianami, czego przykładem jest § 6 ust. 1 pkt. 4 projektu rozporządzenia. Przedstawione propozycje zmian - zdaniem ZNP - wprowadzają ponownie chaos i zmuszają do kolejnego generowania nadmiernej dokumentacji.

W opinii związkowców należy ponownie przeanalizować wymagania zawarte w § 8 projektu rozporządzenia, dotyczące realizacji zadań na stopień nauczyciela dyplomowanego: są one zbyt wygórowane i trudne do zrealizowania przez nauczycieli. Jako przykład podają tu predyspozycje do wykonywania funkcji mentora lub opracowania podręcznika, prowadzenia cyklicznych zajęć szkoleniowych dla nauczycieli czy prowadzenia i analizowania badań naukowych z zakresu oświaty, które nie każdy nauczyciela posiada.

Zaproponowana w projekcie rozporządzenia ścieżka awansu zawodowego
w opinii związku zniechęci młodych ludzi do podejmowania pracy w zawodzie nauczyciela, co jeszcze pogłębi kryzys kadrowy w oświacie.

Ocena pracy nauczyciela

W opinii związkowców nie do przyjęcia są też zaproponowane w rozporządzeniu kryteria dokonywania oceny pracy, ponieważ wykraczają one poza zakres obowiązków nauczyciela, określonych w art. 6 Karty nauczyciela oraz czasu pracy unormowanego przepisem art. 42 ust. 2 Karty nauczyciela i art. 5 ustawy Prawo oświatowe, a ponadto są nadmiernie rozbudowane i niewymierne.

W opinii związkowców proponowana ocena pracy nauczyciela oparta na tych kryteriach wręcz obniży jakość i efektywność pracy szkół i placówek oraz nie wpłynie pozytywnie na motywację nauczycieli do doskonalenia swej pracy. Kryteria związane z oceną pracy nauczycieli staną się narzędziem nieobiektywnych działań dyrektora podejmowanych wobec nauczycieli. Tak zaproponowana ocena stanie się kolejnym biurokratycznym wymogiem.

Czytaj też: "Uczniowie biją, kopią i gryzą". Co z wynagrodzeniami nauczycieli placówek specjalnych?

Związek - ze względu na liczne zastrzeżenia nauczycieli - proponuje wykreślenie z projektu rozporządzenia następujących zapisów, co do których środowisko nauczycieli ma najgłośniejsze uwagi.

Najwięcej wątpliwości członków związku budzą dwa przepisy, które ZNP proponuje usunąć w całości:

§ 3 ust. 1 pkt. 5, gdyż wynika on samoczynnie z wykonywanej codziennej pracy nauczyciela. Przepis dotyczy kształtowania u uczniów szacunku do drugiego człowieka, świadomości posiadanych praw oraz postaw obywatelskiej, patriotycznej i prospołecznej, w tym przez własny przykład nauczyciela;

§ 11 ust. 2 odnoszący się do poziomu spełnienia kryteriów oceny pracy, w całości, gdyż według nauczycieli brak jest argumentu wprowadzenia punktacji dla określenia poziomu spełnienia kryteriów oraz ustalenia procentowej liczby punktów niezbędnych dla uzyskania danej oceny pracy.

Na marginesie należy od razu zauważyć, że związkowcom zapewne chodziło o § 4 ust. 2 i 3 projektu rozporządzenia, ponieważ to one odnoszą się do oceny pracy nauczyciela, a wskazany § 11 ust. 2 dotyczy oceny pracy dyrektora placówki...

ZNP podniósł również, że w projekcie nie została przedstawiona metodologia, na podstawie której ustawodawca oparł propozycję punktacji (0-30, 0-5) i procentów (90 proc., 75 proc., 55 proc., poniżej 55 proc.).

Czytaj też: Minister Czarnek przedstawia "suche i prawdziwe fakty" o wynagrodzeniach i wakatach w szkole

Według opiniujących nauczycieli nie da się zbudować uniwersalnego systemu oceniania we wszystkich jednostkach systemu oświaty - nie jest możliwe wprowadzenie standaryzacji oceny pracy nauczyciela, gdyż praca nauczyciela jest nieporównywalna.

W ocenie ZNP wprowadzenie sytemu wykorzystującego punkty i procenty spowoduje tworzenie przez dyrektorów wewnętrznych uregulowań (np. regulaminów oceniania) - mimo braku delegacji ustawowej w tej mierze.

Materiał chroniony prawem autorskim - zasady przedruków określa regulamin.