Wcześniejsza emerytura nauczycieli? Tak, ale tylko dla zdesperowanych

• Poselski projekt nowelizacji Karty Nauczyciela i innych ustaw rozczarowuje środowisko nauczycielskie.
• Warunki korzystania z uprawnienia do wcześniejszej emerytury są dość rygorystyczne.
• Projektowana nowelizacja wprowadza też oczekiwane rozwiązania.

Długo oczekiwane przepisy przywracające uprawnienie nauczycieli do wcześniejszej emerytury, które znalazły się w poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela, ustawy o instytutach badawczych, ustawy - Prawo oświatowe oraz niektórych innych ustaw, mocno rozczarowują.

Większość proponowanych przez środowisko rozwiązań nie została uwzględniona

Projektowane przepisy w zakresie odmrożonego art. 88 Karty Nauczyciela mają wszystkie wady, które w trakcie prac nad jego założeniami zostały zgłoszone przez związkowców, a mianowicie:

• nie wprowadzają powszechności uprawnienia dla nauczycieli, a ściśle limitują ten dostęp;
• nie zaliczają okresów nieskładkowych do czasu pracy, na czym tracą zwłaszcza nauczycielki;

Czytaj więcej

Nie będzie podwyżki dla nauczycieli. Muszą im wystarczyć dodatki

• nie wprowadzają wsparcia z budżetu państwa dla osób, które zdecydują się odejść z pracy na emeryturę, co będzie skutkowało bardzo niskim świadczeniem, zbliżonym do emerytury minimalnej;
• nie pozwalają wczesnym emerytom na dorabianie w szkole w zakresie wyższym niż pół etatu, chociaż likwiduąe premię za utratę świadczenia w przypadku tych nauczycieli, którzy kiedyś taki przywilej mieli.

Projekt jest poselski, co oznacza, że nie będzie konsultowany. Nie jest to zaskoczeniem, ponieważ - jak informował Jerzy Ewertowski, przedstawiciel KSOiW NSZZ "Solidarność" - wiceminister Dariusz Piontkowski zapowiadał taką możliwość w celu przyspieszenia prac nad przywróceniem wcześniejszej emerytury.

Karta Nauczyciela. Jakie zawiera rozwiązania?

Zaskoczeniem jest natomiast kształt proponowanych zmian, które przedstawiają się następująco:  

"Art. 88a. 1. Nauczyciele, po rozwiązaniu na swój wniosek stosunku pracy, mogą przejść na emeryturę w wieku niższym niż określony w art. 24 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ustawy o emeryturach i rentach z FUS), jeżeli spełniają łącznie następujące warunki:

1)      rozpoczęli przed dniem 1 stycznia 1999 r. faktyczne wykonywanie pracy na stanowisku nauczyciela, wychowawcy lub innego pracownika pedagogicznego, o których mowa w art. 1, w brzmieniu obowiązującym w dniu rozpoczęcia pracy na tym stanowisku,

2)      mają okres składkowy, o którym mowa w art. 6 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 30 lat, w tym co najmniej 20 lat faktycznego wykonywania pracy na stanowisku nauczyciela, wychowawcy lub innego pracownika pedagogicznego, o których mowa w art. 1, w brzmieniu obowiązującym w okresie faktycznego wykonywania pracy na tych stanowiskach, z wyjątkiem nauczyciela szkoły za granicą, w wymiarze co najmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć,

3)      nie przysługuje im prawo do przejścia na emeryturę bez względu na wiek na podstawie art. 88 ust. 2a - a wysokość emerytury obliczonej zgodnie z ust. 5 i 6, nie jest niższa niż kwota, o której mowa w art. 85 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Czytaj więcej

Ekwiwalent za niewykorzystany urlop nauczyciela możliwy tylko w jednym przypadku

2. Nauczyciele spełniający warunki określone w ust. 1 mogą przejść na emeryturę również w przypadku rozwiązania stosunku pracy lub wygaśnięcia stosunku pracy w okolicznościach określonych w art. 20 ust. 1, 5c i 7.

3. Do okresu 20 lat faktycznego wykonywania pracy na stanowisku nauczyciela, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, zalicza się także okres skierowania do pracy za granicą na podstawie przepisów wydanych na podstawie:

1)      art. 47 ust. 3 pkt 2 ustawy  - Prawo oświatowe lub

2)      art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 września 2017 r.

4. Jeżeli ubezpieczony jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego w rozumieniu art. 4 pkt 7 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, środki zgromadzone w tym funduszu przekazuje się w jednej transzy na subkonto ubezpieczonego, o którym mowa w art. 40a ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

5. Podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w ust. 1, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem:

1)      waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata tej emerytury, oraz

2)      zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz

3)      kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie ubezpieczonego, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

6. Wysokość emerytury, o której mowa w ust. 1, ustala się zgodnie z przepisami art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

7. Prawo do emerytury, o której mowa w ust. 1, ulega zawieszeniu lub świadczenie to ulega zmniejszeniu na zasadach określonych w ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

8. Prawo do emerytury, o której mowa w ust. 1, ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez osobę mającą ustalone prawo do tej emerytury, w przypadku podjęcia przez tę osobę pracy na stanowisku nauczyciela, wychowawcy lub innego pracownika pedagogicznego w przedszkolu, szkole, placówce lub innej jednostce organizacyjnej wymienionej w art. 1, w łącznym wymiarze wyższym niż 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć lub bez zgody organu sprawującego nadzór pedagogiczny.

9. Przepisu ust. 8 nie stosuje się do osób, które osiągnęły wiek emerytalny, o którym mowa w art. 24 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.";

(…)

Art. 1 pkt 12 projektu stanowi, że zgodnie z dodanym art. 93c na emeryturę, o której mowa w art. 88a ust. 1, będą mogli przejść, począwszy od dnia:

• 1 września 2024 r. - nauczyciele urodzeni przed dniem 1 września 1966 r.;
• 1 września 2025 r. - nauczyciele urodzeni po dniu 31 sierpnia 1966 r. a przed dniem 1 września 1969 r.;
• 1 września 2026 r.  - nauczyciele urodzeni po dniu 31 sierpnia 1969 r.

Projektowane regulacje są propozycją do odrzucenia, chociaż niekoniecznie

- Projekt jest zgodny z założeniami i powinien wylądować w koszu. To wyłącznie PR i nic więcej - komentuje krótko Sławomir Wittkowicz, przedstawiciel Forum Związków Zawodowych.

Zauważa przy tym pozytywną zmianę polegającą na rozszerzeniu uprawnienia do świadczenia kompensacyjnego dla nauczycieli poradni psychologiczno-pedagogicznych (o czym poniżej).

Czytaj więcej

Losy Karty Nauczyciela zawisły na włosku, ale regulacja raczej zostanie

- W stosunku do założeń nic się nie zmieniło, poza tym, że projekt już mówi o 1 września 2024 r., a nie 1 września 2023 r. Symptomatyczne jest to, że projekt zakłada, iż jeżeli wcześniejsza emerytura jest mniejsza niż minimalna, to będzie ona wyrównana do emerytury minimalnej, co tylko pokazuje, jakie to świadczenie może być - wyjaśnia Krzysztof Baszczyński, wiceprezes Związku Nauczycielstwa Polskiego.

Obecnie minimalna emerytura wynosi 1588,44 brutto.

Krzysztof Baszczyński twierdzi jednak, że mimo iż projekt nie spełnia oczekiwań związkowców, nie należy go odrzucać, choć - zastrzega, że nie jest to zdanie ZNP.  

- W czwartek (25 maja) spotykamy się z naszymi komisjami, po to, by we wtorek 30 maja na nadzwyczajnym prezydium związku ostatecznie zdecydować, jak się zachować w sprawie tego projektu - dodaje.

Jego zdaniem nieporozumieniem byłoby wnioskowanie o odrzucenie projektu.

- Należy zaproponować poprawki - i takie zdanie będę prezentował na prezydium ZNP. Bo jeśli projekt odrzucimy, zamiast wprowadzać do niego poprawki, to uniemożliwimy niektórym nauczycielom skorzystanie z tego świadczenia. A mimo wszystko są tacy, którzy na nie czekają - wskazuje.  

Projekt nowelizacyjny obejmuje kilka ważnych ustaw

Projekt ustawy zawiera również szereg innych przepisów doprecyzowujących zmian nie tylko w Karcie Nauczyciela, ale i innych ustawach, w tym m.in.:

• w ustawie - Karta Nauczyciela:
  - doprecyzowanie okresu, za jaki jest dokonywana ocena pracy nauczycieli, m.in. poprzez wprowadzenie przepisu, że do 3-letniego okresu pracy podlegającego ocenie nie będą wliczane okresy usprawiedliwionej nieobecności nauczyciela w pracy, trwającej dłużej niż 3 miesiące;
  - ustanowienie, że w roku szkolnym 2023/2024 w szkole ponadpodstawowej nauczycielowi mogą być przydzielone, za jego zgodą, godziny ponadwymiarowe w wymiarze wyższym niż określony w art. 35 ust. 1 Karty Nauczyciela;
• w ustawie o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych - rozszerzenie katalogu nauczycieli uprawnionych do ww. świadczenia o nauczycieli publicznych i niepublicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym poradni specjalistycznych. Nauczyciele ci mają uzyskać to uprawnienie od 1 września 2024 r.;
• w ustawie o instytutach badawczych - wprowadzenie zmian, których celem jest wyeliminowanie wątpliwości terminologicznych pojawiających się przy stosowaniu ustawy, a także rozwiązań merytorycznych, mających istotne znaczenie dla sprawnego funkcjonowania instytutów badawczych;

Czytaj więcej

Wcześniejsze emerytury nauczycieli coraz bliżej. Projekt ustawy jest już w Sejmie

• w ustawie o Sądzie Najwyższym - wprowadzenie rozwiązań regulujących prowadzenie przez SN działalności edukacyjnej, naukowej i wydawniczej;
• w ustawie przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce - przesunięcie o kolejny rok - do końca 31 grudnia 2024 - terminu zakończenia niezakończonych przewodów doktorskich;
• w ustawie o Sieci Badawczej Łukasiewicz - urealnienie terminów na sporządzenie dokumentów sprawozdawczych przez podmioty wchodzące w skład sieci i terminu rozliczania dotacji celowych przyznawanych przez Prezesa Centrum Łukasiewicz instytutom działającym w ramach sieci.

Materiał chroniony prawem autorskim - zasady przedruków określa regulamin.