Silne wsparcie dla realizacji inwestycji w partnerstwie publiczno-prywatnym

- Chcielibyśmy odczarować PPP w Polsce, żeby samorządowcy nie obawiali się tego, że ktoś za jakiś czas – mówię tu o radnych, o czynnikach lokalnych – będzie wypaczał sens i podstawę podjęcia decyzji o wyborze takiego sposobu finansowania. – Często mówi się o czwartym „p” – chcielibyśmy na tyle zaangażować ministerstwo w PPP, żeby niejako zalegitymizować te procesy. A poprzez pozytywną opinię na temat PPP i doradztwo pokazać, że PPP to proces transparentny i nie ma się czego obawiać  – wyjaśniał minister Buda.

Na forum konferencji minister Buda zapowiedział, że w najbliższym czasie rząd uruchomi w formule PPP 10 dużych projektów z różnych branż, żeby pokazać samorządowcom, że da się je przeprowadzić, że ich realizacja z partnerami prywatnymi jest możliwa. Nie chciał jednak ujawnić, o jakie inwestycje rządowe chodzi.

- Zrobimy w tej sprawie specjalną konferencję, ale jeszcze nie teraz – uciął nasze pytanie.

Niechciane umowy, czyli bilans 15-lecia

Instytucja partnerstwa publiczno-prywatnego, dająca możliwość realizowania projektów publicznych w drodze umowy podmiotu publicznego z partnerem prywatnym, funkcjonuje w Polsce od 2005 roku. Mimo że od początku istnienia takiego sposobu finansowania inwestycji lub projektów prospołecznych mówiło się o nich bardzo dobrze, a przykładów dużych projektów realizowanych w tej formule na Zachodzie nie brakowało – m.in. tunel pod kanałem La Manche – ani podmioty rządowe, ani samorządowe nie chciały po nią sięgać. Świadczą o tym liczby. Z danych MIiR wynika, że w trakcie tych 15 lat zrealizowano zaledwie 145 projektów w PPP. Zdecydowana większość z nich – 89 proc. – była dziełem samorządów, w tym samorządów gminnych, a więc były to projekty małe.  W umowach podpisywanych przez polskie podmioty dominują projekty, których wartość nie przekracza 40 mln zł (80 proc.). W Polsce zrealizowano tylko dwa duże projekty, których wartość przekraczała 500 mln zł. Teraz ma się to zmienić.

- Nasze założenia są bardzo ambitne – chcemy, żeby w najbliższych dwóch-trzech latach kolejne 100 umów w tym zakresie doszło do skutku – zapowiada minister Waldemar Buda, nie licząc 10 dużych projektów rządowych. Podkreślił jednocześnie, że zainteresowanie samorządu umowami PPP z roku na rok rośnie, co widać po liczbie zapytań, które spływają w ich sprawie do MIiR.

Więcej projektów PPP

Z zaprezentowanych drugiego dnia konferencji przez Annę Łopaciuk, menedżer w departamencie analiz i wsparcia sektorowego BGK, danych, wynika, że liczba ta zostanie w szybkim czasie osiągnięta.

Według bazy zamierzeń inwestycji PPP prowadzonej przez MIiR planowane jest 137 inwestycji, z których część nie została jeszcze oszacowana. W tym:

1. 52 projekty o wartości 4,3 mld zł na etapie pomysłu;
2. 11 projektów o wartości 16,7 mld zł na etapie wyboru doradców;
3. 34 projekty o wartości 33,3 mld zł na etapie oceny oraz
4. 40 projektów o wartości 3 mld zł na etapie wyboru partnera.

Natomiast największe projekty, które znajdują się obecnie w przygotowaniu, to budowa dróg ekspresowych S-6 Koszalin-Gdańsk, S-6 Zachodnie Drogowe Obejście Szczecina, S-10 Toruń -Bydgoszcz oraz S-6 Obwodnica Metropolii Trójmiejskiej; budowa linii tramwajowej KST w Krakowie; budowa Portu Centralnego w Gdańsku; zagospodarowanie błoni Stadionu Narodowego w Warszawie oraz budowa, przebudowa i utrzymanie dróg wojewódzkich w okolicy Włocławka.

Warto w tym miejscu zauważyć, że wśród dużych projektów, które mają być realizowane, nie ma zapowiadanych projektów rządowych, chociaż poniższa wypowiedź przedstawicielki BGK może budzić pewne wątpliwości.

Anna Łopaciuk, menedżer w BGK, wyjaśniała samorządowcom, co bada bank, podejmując decyzję o finansowaniu projektów PPP (fot. BB)

- To, co cieszy, to fakt, że zgodnie z polityką rządu w zakresie PPP została podjęta decyzja o realizacji również projektów rządowych. W związku z tym są przygotowywane drogi ekspresowe, które będą realizowane w formule PPP. Dokumenty są już przygotowane i niebawem będą ogłoszone przetargi – mówiła Anna Łopaciuk. – Będzie bardzo ciekawe zobaczyć, w jaki sposób to partnerstwo zostało zrealizowane, by móc czerpać z tych doświadczeń – podkreśliła.

O czym warto wiedzieć

Drugi dzień konferencji był jednak dniem warsztatów, dlatego przedstawicielka BGK skupiła się przede wszystkim na omawianiu bardzo istotnych kwestii związanych z problematyką realizacji umów PPP oraz pozyskiwania finansowania.

- Co prawda to partner prywatny jest odpowiedzialny za finansowanie projektu, ale to, czy uda mu się pozyskać finansowanie, zależy od tego, jak będzie skonstruowana umowa PPP, ponieważ to na jej podstawie oceniany będzie przez bank projekt – perspektywy jego powodzenia oraz zdolność partnerów do obsługi zadłużenia – mówiła przedstawicielka BGK. – To nie jest tak, że analizując umowę, nie patrzymy na to, kto będzie ją realizował, dlatego oceniamy zarówno partnera prywatnego, jak i podmiot publiczny.

Podkreśliła przy tej okazji, że bank bardzo szczegółowo sprawdza nie tylko strony umowy, ale również sam projekt, w tym szanse jego powodzenia. Dlatego ważne jest to, żeby projekt nie był przeskalowany. Żeby był prawidłowo przygotowany zarówno pod względem technicznym, jak i ekonomicznym. Żeby popyt na usługi istniał, jeśli będzie to partnerstwo w formule koncesji czy opłaty od użytkowników państwowych. Bank sprawdzi też, jak w umowie między stronami podzielone są zadania i ryzyka.

O tych kryteriach warto pamiętać (fot. BB)

- Postanowienie, że wszystkie ryzyka, które nie są wymienione w umowie, ponosi partner prywatny, nie jest akceptowalne dla banku. Bank zbada również, czy prognozy są realne, czy dane usługi znajdą popyt – podkreślała Anna Łopaciuk.

Wskazała przy tym, że przy umowach małej wartości, rzędu kilku milionów złotych, koszt przygotowania dokumentacji w sprawie finansowania może wpłynąć na opłacalność inwestycji, ale to nie jest przesądzone. Dlatego namawiała zgromadzonych samorządowców, by zgłaszali się do specjalistów z banku z tymi projektami jak najwcześniej, nawet na wczesnym etapie ich analizy, ponieważ nie wszystkie mają szansę powodzenia, nie wszystkie są też opłacalne i czasami lepiej jest z nich od razu zrezygnować. Można też od razu się dowiedzieć, czy taki projekt będzie miał szanse na finansowanie ze strony banku. A trzeba wiedzieć, że warto myśleć o finansowaniu umów PPP ze środków zwrotnych BGK, ponieważ bank może przeznaczyć na projekt od 50 do 80 proc. jego wartości, a taka pożyczka zawsze będzie się bardziej opłacała niż zainwestowanie kapitału własnego przez prywatnego przedsiębiorcę.

Jednocześnie poinformowała zebranych, że bardzo dużo dokumentów dotyczących konstruowania umów PPP jest dostępnych na stronie www.ppp.gov.pl, a niebawem będzie tam również wzór umowy PPP. BGK wspólnie z MIiR pracują też nad umową według formuły opłaty za dostępność. Ministerstwo organizuje również szkolenia i warsztaty, w których BGK uczestniczy.