Władze regionu zacierają ręce. Największym wygranym Igrzysk Europejskich będzie Małopolska
- Agnieszka Widera-Ciochoń
- 26 stycznia 2023 - 06:00
Podziel się
2
- - Nowością w obecnej unijnej perspektywie będą konkursy w ramach Funduszu Sprawiedliwej Transformacji dla Małopolski Zachodniej - wskazuje marszałek woj. małopolskiego.
- Witold Kozłowski mówi też m.in. o zbliżających się Igrzyskach Europejskich i postępie przy budowie Małopolskiego Centrum Nauki Cogiteon.
- Obecnie w Małopolsce działa ponad 194 601 instalacji odnawialnych źródeł energii o łącznej mocy zainstalowanej 2851,95 MW. Jakie nowe inwestycje OZE szykują się w regionie?
Blisko 2,7 mld euro - to kwota, jaka trafi do regionu w ramach Funduszy Europejskich dla Małopolski 2021-2027. Wszyscy już aż przebierają nogami... Pytanie, kiedy ruszą konkursy?
- Aktualnie trwają intensywne prace nad opracowaniem dokumentów niezbędnych do ogłoszenia pierwszych konkursów, m.in. tzw. Szczegółowego Opisu Priorytetów Programu i Harmonogramu planowanych naborów wniosków.
Przewidywane ogłoszenie pierwszych konkursów to przełom I i II kwartału 2023 r. Będą to projekty związane z poprawą sytuacji na rynku pracy, prowadzone między innymi przez Powiatowe Urzędy Pracy i Ochotnicze Hufce Pracy.
Jednym z priorytetów są dla nas projekty, które będą kontynuowane także w obecnej perspektywie, choćby „Małopolski Tele-Anioł”.
W tym roku planowane jest także uruchomienie naborów na projekty, dotyczące prac badawczo-rozwojowych i infrastruktury badawczo-rozwojowej oraz dużych inwestycji infrastrukturalnych, które wymagają eksperckich przygotowań i uruchomienia odpowiednich procedur przetargowych.
Fundusze unijne, czyli nowe konkursy, nowe priorytety
Co dokładnie będzie dla was priorytetem w tej perspektywie?
- Stawiamy na rozwój naszych mieszkańców i ich kompetencji zawodowych. Najwięcej, bo aż blisko 660 mln zł posłuży realizacji projektów na rynku pracy, ale także projektów związanych z edukacją i włączeniem społecznym.
Drugim strategicznym obszarem lokowania unijnych środków będzie środowisko i energetyka. Ponad pół miliarda przeznaczymy na inwestycje wspierające rozwój energetyki zielonej, wykorzystanie nowoczesnych technologii energetycznych oraz inwestycje służące zaopatrzeniu w wodę, oczyszczaniu ścieków, gospodarowaniu odpadami oraz rozwojowi systemów ciepłowniczych.
Trzeba też wyraźnie podkreślić, że Małopolska jest regionem o wysokim potencjale rozwoju nowoczesnej gospodarki, opartej na specjalizacji, postępie technologicznym i inteligentnej transformacji.
W najbliższych latach - wykorzystując dostępne środki, czyli 312 mln zł - zamierzamy zrealizować przedsięwzięcia, które podniosą innowacyjność i konkurencyjność małopolskich firm, czy też będą pomocne w transferze wiedzy oraz rozwoju e-administracji i e-zdrowia. Stawiamy na maksymalne czerpanie korzyści z cyfryzacji, która ma ułatwić życie mieszkańcom. Spore pieniądze trafią również do małopolskich uczelni na projekty badawcze i zakup nowoczesnego sprzętu.
Chcemy, by po małopolskich drogach i ulicach jeździło więcej ekologicznych środków transportu, dlatego na kupno tego typu pojazdów zostanie przeznaczone ponad 330 mln zł.
Celów wymieć można naprawdę wiele... Z najważniejszych warto podkreślić, że blisko 300 mln zł pochłonie wsparcie budownictwa socjalnego i pomoc społeczna. A ponad 200 mln zł trafi do wspólnot lokalnych.
Częścią puli środków unijnych dla regionu jest też Fundusz Sprawiedliwej Transformacji...
- Tak. Dzięki niemu do Małopolski Zachodniej trafi ponad 264 mln zł, które przeznaczymy na rozwój firm, projekty przyjazne środowisku i miejsca pracy dla byłych górników z powiatów chrzanowskiego, oświęcimskiego, wadowickiego i olkuskiego. Tu skala jest naprawdę duża - dla przykładu: tylko w powiecie chrzanowskim mówimy o wsparciu i przekwalifikowaniu ok. 7 tysięcy osób ściśle związanych z górnictwem.
Fundusz wesprze także inwestycje, dotyczące poprawy efektywności energetycznej budynków publicznych i mieszkalnych - m.in. przez dofinansowanie termoizolacji domów oraz dachowych instalacji słonecznych i pomp ciepła.
A jakich nowych konkursów można się spodziewać?
- Nowością na pewno będą, o czym już wspomniałem, konkursy w ramach Funduszu Sprawiedliwej Transformacji dla Małopolski Zachodniej. Wzmocniliśmy także terytorialne podejście przy inwestowaniu unijnych środków. Wychodzimy bowiem z założenia, że dostosowanie projektów do określonych typów terytoriów jest bardziej efektywne niż tradycyjne inwestycje. Stąd - oprócz metropolii krakowskiej - dofinansowanie na wspólne przedsięwzięcia otrzymają także Tarnów, Nowy Sącz, Chrzanów, Gorlice i Podhale.
Formuła ta umożliwia wyjście poza sztywne granice administracyjne samorządów. W naszym przekonaniu przełoży się to zarówno na zwiększenie efektywności realizowanych wspólnie przedsięwzięć, jak i zacieśnienie współpracy między samorządami.
Na realizację tych zadań trafi niemal 390 mln euro - to ok. 16 proc. wartości Funduszy Europejskich dla Małopolski.
Igrzyska turystycznym magnesem dla całego regionu i nie tylko
Już za niespełna pół roku rozpoczną się III Igrzyska Europejskie Kraków-Małopolska. Na jakim etapie są przygotowania tego sportowego wydarzenia?
- Czasu jest już bardzo niewiele, dlatego prace organizacyjne idą pełną parą - . zresztą rozpoczęły się już bardzo dawno temu.
Igrzyska Europejskie będą największym wydarzeniem sportowym w historii Polski i największą tego typu imprezą sportową na świecie w 2023 roku. Areny zmagań umiejscowiono w Krakowie, Krynicy-Zdroju, Tarnowie, Nowym Targu, Nowym Sączu, Zakopanem, Oświęcimiu i Krzeszowicach oraz w Chorzowie (Śląsk), Wrocławiu (Dolny Śląsk) i Rzeszowie (Podkarpacie).
Kilka tysięcy sportowców powalczy nie tylko o medale igrzysk, ale także o przepustki na Igrzyska Olimpijskie w Paryżu.
Ale czy ze wszystkimi inwestycjami uda się zdążyć do czerwca?
- Spółka Igrzyska Europejskie 2023 powołana przez województwo małopolskie prowadzi wszelkie działania konieczne do przeprowadzenia imprezy.
W tę machinę zaangażowane są zresztą nie tylko poszczególne piony spółki, ale również samorządy, w których odbędą się zawody. To one prowadzą na swoim terenie konieczne inwestycje i przedsięwzięcia, by odpowiednio przygotować wydarzenia.
Nie ma co ukrywać, że obecne postępowania przetargowe są bardzo trudne, ale z informacji, jakie otrzymuję, wynika, iż inwestycje nie są zagrożone.
Jako gospodarze regionu, czego się pan spodziewa po tych igrzyskach, na co pan liczy?
- Igrzyska to ogromne logistyczne przedsięwzięcie, ogromne wyzwanie, ale też ogromna szansa na promocję regionu.
Najlepsi sportowcy świata będą rywalizować u nas o najwyższe trofea, co już wzbudza zainteresowanie nie tylko w Polsce, ale i poza jej granicami. Igrzyska zapewnią nam bezpośrednią relację telewizyjną w 48 krajach Europy przez 11 dni.
Naszym głównym celem pozostaje wprowadzenie Małopolski na salony europejskich regionów... Na tym etapie nie mam żadnych wątpliwości, że największym wygranym Igrzysk Europejskich będzie właśnie Małopolska.
Nie wszyscy zgadzają się z opinią, że igrzyska w Polsce są niskokosztowe. Wydatki związane z organizacją Igrzysk Europejskich 2023 oszacowano w styczniu 2022 r. na 400 mln zł, co już jest niemałą kwotą w dobie zaciskania pasa. A niektóre media podają, że obecnie kwota ta jest już 4-krotnie wyższa…
- Igrzyska Europejskie z założenia nie prowokują ogromnych kosztów, bo są rozgrywane na już istniejących obiektach sportowych i w dyscyplinach, które wybierają gospodarze igrzysk.
Nie wiem, skąd wyliczenia, o których pani mówi... Małopolska partycypuje w kosztach organizacji imprezy na poziomie 100 mln złotych; ekwiwalent promocyjny, który uzyskamy, będzie dużo, dużo wyższy.
Pomówmy o innych ważnych dla regionu inwestycjach. W 2023 r. ma być zakończona budowa Małopolskiego Centrum Nauki Cogiteon w krakowskich Czyżynach. Jak tutaj przebiegają prace, kiedy obiekt zostanie udostępniony mieszkańcom i turystom?
- Przez cały 2022 rok trwały intensywne prace budowlane. Projekt architektoniczny gmachu jest dość specyficzny: budynek stopniowo wznosi się z poziomu gruntu od strony pasa startowego dawnego lotniska Rakowice-Czyżyny w stronę alei Bora-Komorowskiego, gdzie osiągnie 23 metry wysokości. Prace rozpoczęły się od strony pasa startowego, a następnie stopniowo objęły całą szerokość i długość budynku.
Taki układ oraz przyjęty przez generalnego wykonawcę system pracy sprawił, że podczas gdy od strony alei wznoszone są teraz ściany pawilonu konferencyjnego, w pozostałych częściach obiektu prowadzi się już prace wykończeniowe: widać szklane elewacje, montowane są instalacje i ścianki działowe, kładzione są płytki. Wykańczane są pomieszczenia parkingu podziemnego, laboratoriów, hali wystaw, holu wejściowego oraz części administracyjnej.
Pod koniec ubiegłego roku rozpoczęły się prace przy aranżacji przestrzeni parkowej. Posadzono już ponad 120 drzew. Warto dodać, że cała inwestycja obejmuje 4 hektary, z czego 2 hektary zajmie park z edukacyjnym placem zabaw. Dalszy hektar to powierzchnia spacerowego ogrodu na dachu, gdzie "zakomponowane" będą ogrody. To będzie pierwsza tego rodzaju atrakcja w Małopolsce.
Liczymy, że prace budowlane zakończą się zgodnie z planem - czyli w sierpniu tego roku. Jesienią Cogiteon powinien wprowadzić się do nowego obiektu już na dobre, więc możliwe, że będzie już częściowo działał podczas Małopolskiej Nocy Naukowców, którą organizujemy zawsze pod koniec września.
Ale były też nieplanowane przestoje…
- Podczas prac w parku odkryto pozostałości niewielkiego schronu lotniskowego, które pochodzą prawdopodobnie z czasów II wojny światowej. To wydarzenie nie wpływa na postęp robót.
Zgodnie z planem w miejscu znaleziska miał znajdować się trawnik. Czekamy na wytyczne konserwatora zabytków. Co najważniejsze: w kontekście zakończenia budowy generalny wykonawca nie zgłasza opóźnień względem aktualnie obowiązującego harmonogramu prac.
Operatorem wszystkich linii uruchamianych przez województwo są Koleje Małopolskie
W ramach Funduszu Rozwoju Przewozów Autobusowych w Małopolsce w 2022 r. przybyło kolejnych linii autobusowych. Jakie zmiany czekają podróżnych w tym roku?
- W roku 2022 uruchomiono 23 linii komunikacyjnych, które zapewniły małopolanom transport do pracy, szkoły, placówek zdrowia oraz do stacji kolejowych, gdzie podróżni mogli kontynuować podróż pociągami.
Największym węzłem przesiadkowym jest stacja kolejowa w Wieliczce, do której kursuje 6 linii autobusowych: z Myślenic, Gdowa, Łapanowa, Limanowej, Szczyrzyca oraz Dobczyc.
Pasażerowie dowożeni są również do stacji kolejowych w Brzesku, Bochni, Podłężu, Bogumiłowicach, Krzeszowicach, Nowym Sączu, Nowym Targu, Olkuszu oraz Krakowie.
W ubiegłym roku uruchomiliśmy także połączenie z Tarnowa do Wysowej Zdroju - oczekiwane przez kuracjuszy uzdrowisk, którzy teraz w łatwy sposób mogą tam dotrzeć.
Województwo Małopolskie, jako organizator publicznego transportu zbiorowego, we współpracy z samorządami powiatowymi oraz gminnymi, stale podejmuje działania na rzecz bieżącego i nieprzerwanego zaspokajania potrzeb przewozowych mieszkańców naszego regionu w kwestii przewozów o charakterze wojewódzkim.
Na same linie użyteczności publicznej przeznaczymy w tym roku ponad 31,5 mln zł., dzięki czemu możliwe będzie uruchomienie rekordowej liczby - 42 linii autobusowych.
Rozwój siatki połączeń w ramach marki Autobusowych Linii Dowozowych stał się kolejnym etapem budowania spójnego systemu transportu publicznego w woj. małopolskim.
Od 1 stycznia operatorem wszystkich linii uruchamianych przez województwo są Koleje Małopolskie. Dbamy nie tylko o dobrą siatkę połączeń, ale także komfort pasażerów - pojazdy wojewódzkie spełniają najwyższe normy ekologiczne EURO 5 i EURO 6, są wyposażone w klimatyzację oraz dostosowane do łatwego przewozu osób z niepełnosprawnościami czy wózków dziecięcych. W planach - zakup kolejnych 7 pojazdów oraz integrację biletów autobusowych i kolejowych.
Małopolska stawia na OZE. Gdzie największy potencjał?
W gminie Szaflary na Podhalu powstanie odwiert geotermalny. Najgłębszy na świecie - to robi wrażenie!
- Owszem. Jeśli wszystko pójdzie zgodnie z planem, w roku 2025 w domach mieszkańców gminy Szaflary i Nowego Targu popłynie woda podgrzewana czystą energią Ziemi. Wszystko dzięki rekordowemu odwiertowi geotermalnemu, głębokiemu na ok. 7 kilometrów. Gorąca woda ma posłużyć także do wytworzenia prądu, który zapewni funkcjonowania zakładu.
Cała inwestycja ma kosztować ponad 107 mln. zł. Gmina Szaflary, po wykonaniu niezbędnej dokumentacji i badań geofizycznych, otrzymała całościowe finansowanie inwestycji z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Jako gospodarza regionu bardzo cieszy mnie wsparcie rządu dla tak ważnego projektu.
Jeśli nie uda się osiągnąć założonych 7 kilometrów, przewiduje się dwa inne warianty i wykorzystanie wód z głębokości 3750 lub 4650 m. Dotychczas na świecie dłuższe są tylko niektóre odwierty naftowe... Z ciepła wód termalnych będą mogli skorzystać mieszkańcy nie tylko Szaflar, ale także Bańskiej Niżnej, Zaskala i Boru, a dzięki sieci MPEC trafi ono również do odbiorców w Nowym Targu.
Przypomnę jednak, że pierwszy skuteczny odwiert - nazwany IG-1 - powstał w 1963 roku w Zakopanem. Uzyskano wówczas wypływ wody o temperaturze 37°C. W 1981 roku powstał otwór Bańska IG-1 - na tej podstawie utworzono pierwszy w Polsce Doświadczalny Zakład Geotermalny. Dzięki temu w gminie Szaflary powstała w 1993 roku pierwsza w Polsce ciepłownia geotermalna, która mieści się w Bańskiej. Głównym celem przedsięwzięcia była redukcja zanieczyszczenia powietrza i poprawa stanu środowiska naturalnego regionu poprzez ogrzewanie geotermalne.
Jaki jest zatem obecnie potencjał geotermalny w Małopolsce?
- W Małopolsce tego rodzaju ogromny potencjał znajduje się w Niecce Podhalańskiej. Po przekroczeniu unikatowej struktury Pienińskiego Pasu Skałkowego, odnajdziemy najwydajniejsze źródła gorącej wody podziemnej. Występują tu wody o wysokich temperaturach: dla przykładu na głębokości ok. 1000 m - w Zakopanem - wody mają temperaturę ok. 26°C, a na głębokości poniżej 2000 m (w rejonie Białego Dunajca i Bańskiej) osiągają temperaturę powyżej 80°C.
Niezwykła jest także wydajność tych wód; ich zagospodarowanie od wielu lat przynosi wiele korzyści ekologicznych, energetycznych i społecznych, bo przecież geotermia jest wykorzystywana na Podhalu zarówno do ogrzewania domów, jak i w słynnych podhalańskich termach.
Oprócz potencjału tzw. głębokiej geotermii, o której już mówiłem, Małopolska ma również ogromny potencjał tzw. geotermii niskotemperaturowej. Krynica-Zdrój i Rabka-Zdrój realizują projekty pilotażowe, które zakładają wykonanie prac technicznych i robót geologicznych związanych z rozpoznaniem oraz wykorzystaniem ciepła zmagazynowanego do głębokości 150 m.
Na jakie odnawialne źródła region się nastawia, jakie inwestycje w tym kierunku będą czynione w 2023 r.?
- Zgodnie z danymi, jakie posiadamy, szacujemy, że już obecnie w Małopolsce funkcjonuje ponad 194 601 tys. instalacji odnawialnych źródeł energii o łącznej mocy zainstalowanej równej 2851,95 MW. W sumie - 134 497 instalacji wytwarzających energię z promieniowania słonecznego, 37 292 instalacje na biomasę, 22 656 instalacji pomp ciepła, 46 elektrowni wodnych, 11 elektrowni wiatrowych, 7 instalacji geotermalnych oraz 91 biogazowni.
W Małopolsce stawiamy na każdy rodzaj instalacji OZE: fotowoltaikę, pompy ciepła, energię wodną, wiatrową i geotermalną, a także energię wytwarzaną w biokompostowniach i biogazowniach.
Widzimy ogromne szanse na dalszy rozwój instalacji OZE - dzięki środkom z programów wspierających inwestycje w fotowoltaikę (Mój Prąd), pompy ciepła (Moje Ciepło), pompy ciepła i termomodernizację (Czyste Powietrze). Kluczową rolę w tej mierze odegrają również środki z Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2021-2027 oraz Krajowego Planu Odbudowy.
W ramach projektu Life-IP EkoMałopolska w naszym regionie powstaje mapa potencjału odnawialnych źródeł energii (OZE), przygotowywana przez specjalistów z AGH. Pomoże ustalić, jakie rodzaje odnawialnych źródeł energii - fotowoltaika, geotermia głęboka lub płytka, energia wodna lub wiatrowa - będą najbardziej efektywne na konkretnym obszarze.
Interaktywna mapa połączona zostanie z kalkulatorem doboru instalacji OZE. To narzędzie ułatwi wybranie inwestycji OZE w konkretnej lokalizacji, oszacuje koszty inwestycji, a nawet podpowie możliwe źródła jej finansowania. Będzie ono dostępne już w przyszłym roku.
Materiał chroniony prawem autorskim - zasady przedruków określa regulamin.
