Samowystarczalność energetyczna gminy? Bez pomocy niemal niemożliwa

Według niego ważny jest aspekt bezpieczeństwa. Kupowanie węgla z zagranicy, ze Wschodu jest ryzykowne. Co więcej, węgiel staje się bardzo drogim paliwem ze względu na opłaty za emisję dwutlenku węgla.

– Ciepło z węgla będzie jednym z droższych produktów, dlatego trzeba szukać innych rozwiązań. Może to być gaz, pod warunkiem, że jest on dostępny. Tutaj znowu pojawia się kwestia geopolityki – mówi prezes MPEC w Olsztynie.

Olsztyn skupia się na lokalnych rozwiązaniach – panelach solarnych, odzysku ciepła z wentylacji czy klimatyzacji, ale w skali dużego miasta to nie wystarcza.

Dlatego Olszyn inwestuje. Pierwszym krokiem jest nowa ciepłownia na biomasę, przede wszystkim odpadów pozrębowych z lokalnych nadleśnictw. Instalacja ta zaspokoi 25 proc. potrzeb cieplnych miasta.

Drugim elementem będzie budowa elektrociepłowni, spalającej odpady komunalne, która zaspokoi 30 proc. zapotrzebowania Olsztyna na ciepło oraz 50 proc. na energię elektryczną.

Instalacja ta będzie spalać 24 proc. odpadów wytwarzanych na terenie całego województwa. Inwestycja ruszy w przyszłym roku.

Odnawialne źródła energii

Krzysztof Iwaniuk jest zdania, że energia z odnawialnych źródeł jest konieczna – to wielka szansa przede wszystkim dla terenów wiejskich we wschodniej Polsce, gdzie zabudowa jest bardzo rozproszona. – W Polsce mamy 6 mln domów. Gdyby na każdym zamontować 1 kW, nie trzeba byłoby kilku elektrowni – zaznacza Iwaniuk.

Wójt Terespola zwraca uwagę, że w Niemczech nie buduje się biogazowni nierolniczych. U nas nawet „duzi” rolnicy nie są zainteresowani budową biogazowni, bo te instalacje są bardzo drogie.

Krzysztof Iwaniuk wykazuje na najtańsze źródło energii, czyli wiatraki, ale w tym zakresie regulacje nie pomagają.

- Marnujemy bardzo dużo energii, także w indywidualnych gospodarstwach. Powinniśmy zmienić sposób myślenia. Nie budować dużych bloków węglowych, ale małe lokalne elektrociepłownie, jak najbardziej rozproszone, by nie marnować ciepła – wyjaśnia wójt Terespola.

Jego zdaniem kwestia walki z ubóstwem energetycznym jest źle zorganizowana. – Zamiast co miesiąc dawać śmieszny dodatek energetyczny, warto pomóc, by jak najwięcej mieszkańców wybudowało instalacje fotowoltaiczne, bo to zbuduje rozproszoną sieć. Tu pasują wiatraki, nie tylko te ogromne – mówi Krzysztof Iwaniuk.

Klastry energetyczne

Od kilku dobrych lat mówi się o konieczności transformacji energetycznej, odejścia od węgla na rzecz źródeł rozproszonych, odnawialnych. Pomysłem na transformację energetyczną są spółdzielnie energetyczne, jednak zdaniem Krzysztofa Iwaniuka mogą one nie wypalić, bo nie mamy tradycji spółdzielczości. - Trzeba jasnych uregulowań prawnych i liderów. Ogromna w tym rola jednostek samorządu terytorialnego – uważa wójt Terespola.

Jacek Piłatkowski, naczelnik Wydziału Energetyki Rozproszonej w Departamencie Energii Odnawialnej i Rozproszonej, Ministerstwo Energii, uważa, że jeżeli jest wola, można stworzyć spółdzielnie energetyczne. Osobiście wierzy, że one się rozwiną.

Przedstawiciel Ministerstwa Energii zwraca uwagę, że w całej Polsce mamy kilkaset klastrów. Nikt nie wie jednak dokładnie, ile ich jest, ponieważ nie mają one obowiązku notyfikacji. Definicja klastra nie jest najlepsza, ale nie ma też jednoznacznej definicji, jaka powinna być – zdania w tej kwestii są podzielone.

– Będziemy starali się wyposażyć klastry w instrumenty, które pozwolą na rozwój energetyki rozproszonej – mówi Jacek Piłatkowski. - Słuchamy wszystkich opinii, identyfikujemy problemy. Jednym z największych jest to, czy jednostka samorządu terytorialnego ma możliwość odkupienia energii ze swojego klastra. Jest prawo, że gmina musi kupić energię po najniższej cenie. Być może zmiana Ustawy prawo zamówień publicznych rozwiąże ten problem – dodaje.

– Prosumenci na pewno są przyszłością. 1 miliard złotych przeznaczono na program „Mój Prąd”, dzięki któremu miało powstać 200 tys. instalacji prosumenckich. Był on pomyślany na 4-5 lat, ale może zakończyć się już w przyszłym roku. Powodem jest wielkie zainteresowanie, dziennie wpływa 100 wniosków. Nie musimy się martwić, powstaną inne źródła finansowania – wyjaśnia Jacek Piłatkowski.

Jego zdaniem rozwój energetyki rozproszonej jest kluczem do stworzenia bezpieczeństwa energetycznego. Nie będziemy podatni na przerwy w dostawie wywołane na przykład awariami.

Jacek Piłatkowski dodaje, że sieć budowano z myślą, że prąd będzie płynął w jednym kierunku, jest wobec tego nieprzygotowana do prosumenckich rozwiązań, gdzie występują duże skoki napięcia. – Prosumenci będą niezadowoleni, że system wyłączył ich instalacje. Powstaje pytanie, kto ma ponieść koszty modernizacji? Prosument czy sieć? – zastanawia się. – Pomysłów na rozwiązanie klastrów energii jest sporo. Jednym z nich jest Gospostrateg. Ma powstać sieć kompetencji, w których prosumenci będą dzielić się swoimi doświadczeniami – wyjaśnia.

Efektywne wykorzystanie energii

Jasne jest także, że wszyscy odbiorcy energii - także gminy - powinni robić wszystko, by nie marnować energii. Burmistrz Siemiatycz jest zdania, że termomodernizacja jest sposobem na efektywniejsze wykorzystanie energii, ale powinna ona być głęboka.

– Nie wystarczy styropian na ścianach, musi dojść inteligentne oświetlenie czy ogrzewanie. Daje to duże oszczędności. Dobrymi pomysłami jest dofinansowanie do paneli fotowoltaicznych na budynkach użyteczność publicznej, wymiana oświetlenia ze starego na nowoczesne, energooszczędne, a także opomiarowanie energii elektrycznej, cieplnej czy wody. Takie urządzenia wysyłają informacje na temat bieżącego zużycia – wyjaśnia Piotr Siniakowicz.

Krzysztof Iwaniuk zwraca uwagę, że oświetlenie jest jednym z większych wydatków, przy czym każda modernizacja o połowę zmniejsza zużycie energii. - Wymieniliśmy oświetlenie na ledowe, mamy wielkie możliwości sterowania mocami. W efekcie mamy kilka razy więcej lamp, a zużycie energii spadło – wyjaśnia wójt Terespola.

Jego zdaniem rozwiązaniem jest połączenie fotowoltaiki z pompą ciepła i akumulatorem. – Jako samorządy nie możemy konkurować z rządem, musimy zastanowić się jak osiągnąć konkretne efekty z udziałem parasolowych programów, bo ludzie w Polsce Wschodniej są stosunkowo mało zamożni, szczególnie chodzi o emerytów – dodaje Krzysztof Iwaniuk.

Powyższa dyskusja miała miejsce podczas sesji "Energia w samorządzie" w trakcie Wschodniego Kongresu Gospodarczego.