Deglomeracja czy decentralizacja? Jarosław Gowin zapowiada aktywizację mniejszych miast

– Nie było do tej pory żadnych rozmów, ani z wicepremierem Gowinem, ani z jego przedstawicielami – mówi jednak Jerzy Łużniak, prezydent wymienianej przez Gowina Jeleniej Góry, spytany o wiedzę na temat deglomeracji.

– A że konwencja, na której miałyby paść oficjalne zapowiedzi „deglomeracji”, planowana jest na 13 stycznia, to nie sądzę, żeby inicjatorzy tego pomysłu mieli czas na podjęcie rozmów. Nie chcę oceniać pomysłu, bo z tego fragmentu wypowiedzi trudno cokolwiek wnosić – twierdzi prezydent.

Jerzy Łużniak dodaje, iż przeniesienie niektórych urzędów do dużych miast powiatowych miałoby sens.

– Upatruję jednak dobrego efektu takiego działania raczej w przeniesieniu instytucji województwa dolnośląskiego, a nie centralnych. W programie „Sudety 2030”, przy którym pracujemy wspólnie z Wałbrzychem, takie nasze sugestie padały, ale do nich z kolei w ogóle nie odnieśli się przedstawiciele Dolnośląskiego Urzędu Wojewódzkiego. Szkoda, bo akurat to miałoby sens i społeczny, i gospodarczy, bo dotyczyłoby wymiernych aspektów działań konkretnego regionu.

Jerzy Łużniak tłumaczy, że nie wie ani jakie "instytucje centralne" miałyby trafić do jego miasta, ani na czym konkretnie miałaby polegać owa "deglomeracja".

– Samo przeniesienie grona urzędników z Warszawy do Jeleniej Góry, wraz z dotychczasowym stylem zarządzania tymi instytucjami, nie ma większego sensu – ocenia prezydent Jeleniej Góry.

Na pytanie o to, czy Jelenia Góra jest przygotowana na deglomerację, odpowiada:

- Owszem, i kadrowo (w Jeleniej Górze działa kilka uczelni wyższych z Uniwersytetem Ekonomicznym i Politechniką Wrocławską włącznie), są renomowane zakłady pracy, bardzo bogata sieć usług, jest i baza do przyjęcia takiej instytucji, razem nawet z... kilkoma czynnymi stacjami ładowania samochodów elektrycznych, gdyby zaistniała taka potrzeba. Na razie nikt jednak z nami na ten temat nie rozmawiał.

W Kielcach sytuacja jest nieco inna, bo rzeczywiście w mieście powstaje właśnie Kampus Laboratoryjny Głównego Urzędu Miar i Wag. Tu jednak mowa nie o przenoszeniu, a powstaniu nowej jednostki. Jak wyjaśnia GUM, projekt kampus zakłada budowę, we współpracy z Politechniką Świętokrzyską, laboratoryjnej bazy badawczo-wdrożeniowej, która ma umożliwić efektywne i profesjonalne prowadzenie prac rozwojowo-badawczych. 

Związek Miast Polskich, który teoretycznie tematem zainteresowany być powinien, nie zajął stanowiska w sprawie postulatów deglomeracji głoszonych przez niektórych polityków. Dlaczego?

– Z tego powodu, że są to raczej działania obliczone na pozyskiwanie wyborców – odpowiada na pytanie Andrzej Porawski, dyrektor w Związku Miast Polskich. – Takie działania, jakie przedstawiają panowie Gowin czy Biedroń, to raczej dekoncentracja urzędów, która niczego poza siedzibą urzędu nie zmienia.

Porawski zapowiada, że jeśli jednak będzie mowa o deglomeracji rozumianej jako wspieranie rozwoju miast średnich, a nawet małych, poprzez systemową politykę państwa, to wtedy ZMP będzie zainteresowany.

– Z tytułu samego posiadania u siebie jakiegoś urzędu konkretne miasto naprawdę nic nie zyska, na pewno nie rozwiąże to jego problemów, bo nadal będzie to instytucja zarządzana centralnie czy regionalnie. Nie o to w tym chodzi bowiem, żeby przenosić urzędy, a kompetencje – komentuje dyrektor ZMP.

Nie budynki, a ludzie 

Eugeniusz Gołembiewski, burmistrz Kowala i wiceprzewodniczący Unii Miasteczek Polskich, zwraca uwagę na jeszcze inny aspekt pomysłu:

– Teoretycznie jako przedstawiciel tych małych JST powinienem być za tym pomysłem i zasadniczo go popieram, ale chcąc być uczciwy, muszę powiedzieć, że bardzo dużym problemem wydają mi się tu ludzie.

Jak dodaje Gołembiewski, samo znalezienie gmin, które mogłyby takiemu zadaniu podołać, nie byłoby większym problemem:

- Nie wszystko musi być w Warszawie, w której, tak na marginesie, nie ma gdzie zaparkować, mamy sporo pięknych miast, które mają pewne i odpowiednie nieruchomości, tylko nie bardzo wyobrażam sobie przenoszenie kiepsko zarabiających urzędników do odległych o kilkadziesiąt kilometrów urzędów.

Jak tłumaczy, obciążenie dodatkowo urzędników kosztami dojazdów do przeniesionego urzędu wydaje się trudne:

- Znam przykłady ludzi z wykształceniem, z wieloletnim stażem, którzy w instytucjach typu sanepid zarabiają niespełna 3 tysiące złotych. Gdyby im jeszcze kazać dojeżdżać, to mogłoby się okazać, że nie ma kto w tych urzędach pracować, a trudno sobie wyobrazić, że w jakieś instytucji zmienia się nagle większość kadry.

Jak tłumaczy, w urzędach niezbędne jest doświadczenie i takie zmiany muszą następować stopniowo. Wymiana nagle połowy urzędników mogłaby spowodować wiele problemów.

- Najpierw więc trzeba rozwiązać problem niskich płac, bo w obecnej sytuacji na rynku, gdy ludzie z wykształceniem i wiedzą nie mają już problemów ze znalezieniem zajęcia, mogłoby się okazać, że przenieśliśmy siedziby urzędów, ale urzędnicy zostali tam, gdzie byli - apeluje Gołembiewski.  

Wójt Kowala, tak jak prezydent Jeleniej Góry, podkreśla również, że pomysł powinien dotyczyć raczej instytucji wojewódzkich, a nie centralnych.

– Trudno mi sobie wyobrazić przenoszenie ministerstw, nie wydaje mi się to realne – komentuje.