Rzeszów, Krosno, Bełchatów i Lubin chcą poszerzyć granice. Gra idzie o pieniądze i pozycję

- Działania wymierzone w Gminę Kleszczów to efekt desperackiego poszukiwania pieniędzy przez Gminę Bełchatów, celem załatania dziury budżetowej, będącej wynikiem wybranego sposobu zarządzania nią (…). Pomysł nie jest motywowany żadnymi merytorycznymi przesłankami o charakterze demograficznym, kulturowym, historycznym czy gospodarczym, które uzasadniałyby taki kierunek zmian – czytamy w oświadczeniu, jakie pod koniec marca wystosował urząd gminy w Kleszczowie.

Te argumenty najwyraźniej nie przekonały jednak wojewody łódzkiego, bo – jak triumfalnie donosi na swej stronie bełchatowski UG – pod koniec marca przekazał on do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji wniosek o zmianę granic tejże gminy. Spór obu samorządów rozstrzygnie się zatem w Warszawie i to już wkrótce. Zgodnie z prawem decyzje o zmianie granic muszą zostać bowiem podjęte do 31 lipca roku poprzedzającego rok budżetowy, w którym ma się dokonać zmiana (w tym przypadku miałaby ona wejść w życie 1 stycznia 2020 r.).

– Te decyzje powinny zapaść kilka, a może nawet kilkanaście lat temu. Myślę, że gmina Bełchatów byłaby już w zupełnie innym miejscu, jeśli chodzi o sytuację finansową i funkcjonalno-przestrzenną, gospodarczą i społeczną – mówił kilka tygodni temu Konrad Koc, wójt gminy Bełchatów.

Wójt kontra prezydent. A w tle koalicja w sejmiku

Na tle ewentualnej zmiany granic gmin iskrzy także na Dolnym Śląsku. Wszystko za sprawą Lubina, który chciałby przejąć siedem sołectw leżących obecnie w otaczającej to miasto gminie wiejskiej. Jak w rozmowie z PortalSamorzadowy.pl przekonuje prezydent Lubina, Robert Raczyński, chodzi wyłącznie o „uporządkowanie” sytuacji, a będące przedmiotem zainteresowania sołectwa to wieś tylko z nazwy.

– To są osiedla miejskie, które nie mieściły się już w granicach miasta. Tam żyją mieszkańcy miasta, którzy przeszli „na drugą stronę ulicy”. Zaopatrzenie w wodę zapewniają im miejskie wodociągi. My jako miasto ponosimy niemałe ciężary inwestycyjne, a gmina wiejska się do tego nie dokłada – argumentuje prezydent Raczyński.

Te argumenty nie przekonują jednak przeciwników takiego pomysłu (sam Raczyński uważa, że przeciw przejęciu sołectw przez miasto protestują głównie urzędnicy gminy wiejskiej). Podnoszą oni, że przejęcie przez Lubin siedmiu sołectw gminy wiejskiej doprowadzi do zredukowania jej budżetu o 2/3, a w efekcie do jej likwidacji, gdyż nie będzie ona w stanie wykonywać swych zadań. Wytykają ponadto, że tak naprawdę Lubinowi chodzi o przejęcie terenów biegnących wzdłuż drogi ekspresowej S3, położonych w sąsiedztwie strefy aktywności gospodarczej.

Tadeusz Kielan, wójt gminy wiejskiej Lubin, w obronie zagrożonych przejęciem sołectw interweniował na forum sejmowej Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej, a także u Michała Dworczyka (do niedawna szefa kancelarii prezesa rady ministrów, a obecnie ministra bez teki) i wiceprezesa PiS, Adama Lipińskiego. Ostatnio niespodziewanie zyskał również sojusznika w osobie wojewody dolnośląskiego. Ten bowiem w przesłanej do MSWiA opinii zakwestionował złożony przez miasto Lubin wniosek o rozszerzenie swych granic. Poszło o to, że wniosek ów złożył prezydent, a nie – jak stanowi ustawa – Rada Gminy. To zaś stanowi wadę prawną wniosku i dlatego wojewoda zasugerował, by rząd nie wydawał opinii w tej sprawie.

Czytaj: Kolej wraca do Lubina. W mieście feta, w gminie oburzenie

- W przypadku Gminy Lubin spełnia się chyba najlepszy możliwy scenariusz. Wierzymy, że opinię wojewody podtrzyma Rada Ministrów – komentuje wójt Kielan.

Zgoła inne nastroje panują w urzędzie miejskim w Lubinie. Zdenerwowany prezydent Raczyński złożył do prokuratury doniesienie o przekroczeniu uprawnień przez wojewodę i grozi, że jeśli temat nie zostanie „poważnie potraktowany”, to pod znakiem zapytania może stanąć nawet przyszłość koalicji Bezpartyjnych z PiS-em na Dolnym Śląsku.

– To nie my mamy problem z wojewodą, tylko raczej wojewoda ma problem z przekroczeniem uprawnień. Przypominam, że ten sam wojewoda dwa lata temu przyjął podobny wniosek gminy Ścinawa i wówczas nie podważył jego trybu – wytyka w rozmowie z PortalSamorzadowy.pl prezydent Lubina.

Rzeszów marzy o metropolitalności. A Przemyśl chce fuzji bez pretensji

Emocje są także w Krośnie, którego władze jesienią zeszłego roku dogadały się z wójtami sąsiednich gmin Krościenko Wyżne i Miejsce Piastowe w sprawie zgody na zakup przez Krosno leżącej na ich terenie nieruchomości, a następnie jej wchłonięcie przez miasto. Tyle że od jesieni w obu wspomnianych gminach zmieniła się władza, a nowi wójtowie nie zamierzają honorować ustaleń poprzedników, mimo że przedstawiciele Krosna zapewniają, iż zmiana granic stworzy szanse rozwojowe zarówno dla miasta, jak i obu wspomnianych gmin.

Czytaj: Prezydent Krosna przekonuje mieszkańców sąsiednich gmin do powiększania granic miasta

- Obszar byłego lotniska zostanie podzielony w taki sposób, że każda z trzech gmin bezpośrednio na nim skorzysta – deklarował dr Tomasz Soliński, zastępca prezydenta Krosna, ale nowych włodarzy obu gmin nie przekonał.

- Z prawnego punktu widzenia wątpliwości budzi sytuacja, że jedna gmina kupuje działki na terenie innej gminy, a potem próbuje te tereny przyłączyć do siebie – stwierdził na łamach portalu nowiny24.pl Mateusz Liput, wójt Krościenka Wyżnego. Podobnie sprawę ocenili zresztą również mieszkańcy tej gminy, którzy w konsultacjach społecznych niemal jednogłośnie opowiedzieli się przeciwko zmianie granic (na „nie” byli też mieszkańcy Miejsca Piastowego), aczkolwiek nie powstrzymało to Krosna przed złożeniem wniosku o taką korektę. A to oznacza, że jakakolwiek decyzja by nie zapadła w Warszawie, to ktoś tu będzie niezadowolony.

W przypadku Podkarpacia na powiększenie swego obszaru liczy jednak nie tylko Krosno. Po raz kolejny swe granice chciałby też rozszerzyć Rzeszów. Tym razem chodzi o przejęcie części terenów należących do gmin Boguchwała, Głogów Małopolski, Trzebownisko i Krasne (jak widać ta ostatnia, choć na razie uniknie całkowitego wchłonięcia przez stolicę regionu, to w całości może już długo nie przetrwać). Zdaniem rzeszowskich radnych, którzy poparli to przedsięwzięcie, stolica Podkarpacia stoi „przed historyczną szansą przekształcenia się w miasto centralne obszaru metropolitalnego” i tą szansę należy w ten właśnie sposób wykorzystać.

Czytaj: Referendum w gminie Krasne. Radni Rzeszowa nie chcą powiększenia miasta?

– Powiększenie obszaru Rzeszowa do około 200 km kw. i wzrost liczby mieszkańców do 200 tysięcy są drogą do dalszego jego dynamicznego rozwoju, a także rozwoju całego regionu. Jest to również ogromna szansa na powstanie silnego ośrodka miejskiego w południowo-wschodniej części kraju – czytamy w uzasadnieniu do uchwały rzeszowskiej Rady Miasta, która pod koniec marca wystąpiła do wojewody ze stosownym wnioskiem w tej sprawie (poparli go w konsultacjach mieszkańcy Rzeszowa, mieszkańcy mających zostać okrojonymi gmin byli przeciwni).

Czytaj: Gminy i miasta zmieniają granice. Szczególnie przed wyborami

Do poszerzenia swych granic przymierza się także Przemyśl. Ekipa prezydenta Wojciecha Bakuna nie chce jednak iść tropem Rzeszowa. Jak tłumaczy Bakun zamiast przejmować sąsiadujące z Przemyślem sołectwa, woli doprowadzić do dobrowolnego z nimi połączenia. Jak zamierza przekonać ościenne gminy, by się na taki ruch zgodziły i kiedy taką kampanię chce rozpocząć? Tego na razie nie wiadomo. Strategię działania ma wypracować powołany przez prezydenta specjalny zespół ds. granic, w skład którego wchodzą miejscy urzędnicy oraz radni z wszystkich zasiadających w radzie klubów.

Szukać kompromisu czy raczej zmienić prawo?

Szukanie sposobu na rozwiązanie satysfakcjonujące zarówno gminę wiejską, jak i miasto jest chwalebne, choć doświadczenia pokazują, że dość trudno taki złoty środek osiągnąć. Być może zatem jedynym rozwiązaniem pozostaje zmiana prawa, gdyż obecnie obowiązujące przepisy, co akurat zgodnie przyznają wszyscy zainteresowani, nie satysfakcjonują nikogo. Pytanie oczywiście, w którą stronę ta zmiana miałaby pójść?

Gminy wiejskie optują za tym, by miasta, które przejmują część obszaru satelickiej gminy, płaciły jej odszkodowanie z tego tytułu oraz przejmowały wszelkie zobowiązania finansowe. Związek Gmin Wiejskich RP proponuje ponadto wprowadzić zapis stanowiący, że w czasie kadencji danego samorządu tylko raz można zmienić granice sąsiadujących ze sobą gmin.

Zgoła inny pogląd na sprawę ma Związek Miast Polskich. Podczas konferencji, jaka 11 kwietnia odbyła się w Opolu pod szyldem tamtejszego samorządu oraz właśnie Związku, zaproponowano włączenie kryteriów rozwojowych do ustawy o samorządzie gminnym, tak aby Rada Ministrów brała je pod uwagę przy podejmowaniu decyzji o zmianie granic miast, a także połączenie miast z otaczającymi je gminami obwarzankowymi. Zgłoszono także postulat, by konsultacje społeczne, odbywające się podczas planowanej zmiany granic, dotyczyły tylko mieszkańców tego obszaru, który ma być włączony do miasta.