Forum Obywatelskiego Rozwoju punktuje rządowe plany deglomeracji

- I dopiero w następnej kolejności należałoby przejść do oceny możliwości przeniesienia konkretnych urzędów.

Polecamy też: Na ratunek średnim miastom. Bez pomocy czeka je zapaść

Deglomeracja w innych krajach

W dokumencie FOR wskazano też uwagę na badania ze Szwecji, które uwzględniają też koszty związane z zakłóceniem pracy urzędu. Po uwzględnieniu pełnych kosztów okazuje się, że potrzeba ponad 20 lat, by wydatki na przeniesienie urzędu się zwróciły.

"Raport Ministerstwa cytuje te badania, ale akurat ten fragment pomija. Metodologia raportu pokazuje, że rząd sam nie wie, czym zajmują się poszczególne urzędy centralne. Nie wiadomo, jakie korzyści przynoszą obywatelom, a w konsekwencji, jakie koszty przyniosłoby zakłócenie ich pracy przy ewentualnych przenosinach. Dlatego, zamiast ogłaszać deglomerację, rząd powinien przede wszystkim skupić się na przeglądzie istniejących urzędów oraz ich kompetencji, szukając oszczędności szczególnie w likwidacji dublujących się instytucji" - czytamy w publikacji FOR.

Według ekspertów istnieje zagrożenie, że politycy Prawa i Sprawiedliwości, a w przyszłości innych partii, będą rozdzielać urzędy według klucza politycznego.

"60-tysięczny Chełm, jedyne nowe miasto prezydenckie wygrane przez PiS w wyborach samorządowych i to niewielką różnicą głosów, otrzymał już zapowiedzi lokalizacji centrum usług wspólnych ZUS, centrum usług wspólnych NFZ i oddziału Instytutu Elektrotechniki oraz dofinansowanie uczelni. Posłanka Anna Sobecka pisze do polityków na rzecz lokalizacji urzędów w Toruniu, a poseł Szymon Giżyński mówi o trzech urzędach centralnych dla Częstochowy" - zauważa FOR.

Według ekspertów trudno zrozumieć, dlaczego raport ministerstwa opisuje przypadki przenoszenia urzędów akurat w Czechach, Estonii, Niemczech i Wielkiej Brytanii. "W Czechach i Estonii brakuje rygorystycznych ewaluacji tego typu polityki, więc trudno z ich przypadków wyciągnąć jakiekolwiek wnioski. Brakuje z kolei Szwecji, której dwie ewaluacje raport traktuje pobieżnie i nie poświęca temu krajowi więcej uwagi" - czytamy w dokumencie FOR.

Jak wskazano, w przypadku Niemiec przegląd jest bardzo ograniczony, skupiony na wylistowaniu przypadków przenoszenia urzędów i strategii rządowych ,zamiast na jego efektach. "Argumenty autorów opierają się głównie na pracy o efektach przenoszenia urzędów w Wielkiej Brytanii, która dokonuje analizy wyłącznie z perspektywy oszczędności budżetowych" - ocenia FOR.

Zobacz też: Miasta nie powinny przyciągać konkretnych firm, tylko całe sektory

Czy urzędnicy zgodzą się na deglomerację?

Autorzy opracowania wskazują ponadto, że we współczesnej gospodarce przenoszenie urzędów jest prawdopodobnie bardziej kosztowne niż w drugiej połowie XX wieku.

"Przyjmijmy, że przeniesione miejsca pracy rzeczywiście stworzą 1,4 dodatkowego miejsca pracy w lokalnym sektorze prywatnym. Nie ma powodu przypuszczać, że odwróci to kierunek rozwoju miasta. Przeniesienie 100-osobowego urzędu do 60 tys. miasta stworzy wtedy 100 miejsc pracy w administracji i 140 miejsc pracy w sektorze prywatnym. To jest bardzo optymistyczny scenariusz" - ocenia FOR.

Organizacja zwraca również uwagę, że ministerstwo cytuje brytyjski dokument rządowy, który przytacza szacunek lokalnego urzędu miejskiego, że przeniesienie 650 miejsc pracy do 330-tysięcznego Coventry stworzyło dodatkowe 20-30 etatów w sektorze prywatnym

Eksperci FOR podkreślają, że konieczna jest pogłębiona analiza dotycząca deglomeracji. "Jednak taka analiza jest w dalszym ciągu potrzebna na poziomie ogólnym, odnośnie tego, jakie były efekty przenoszenia urzędów w innych krajach i co rząd spodziewa się osiągnąć przez taką politykę, przed przejściem do przypadków poszczególnych urzędów. Argument autorów, że 87 proc. wyróżnionych przez nich urzędów jest zlokalizowanych w Warszawie, którą zamieszkuje jedynie 8,5 proc. populacji Pol-ski, nie jest wystarczający" - wskazuje FOR.

Nadchodzi fala przenosin warszawskich urzędów

O deglomeracji mówił nam ostatnio Jarosław Gowin, wicepremier oraz minister nauki i szkolnictwa wyższego. - Nie jest tajemnicą, że obóz Zjednoczonej Prawicy w różnych sprawach inaczej rozkłada akcenty. Prawo i Sprawiedliwość jest partią akcentującą potrzebę wzmocnienia władzy centralnej. My, Porozumienie, kładziemy nacisk na rozwój samorządów. Silne państwo to także silny samorząd - podkreślał Gowin.

Najważniejszym punktem proponowanych zmian będzie przenoszenie ważnych instytucji z Warszawy do innych miast wojewódzkich oraz tych o średniej wielkości. - Mamy szczegółową naukową analizę, które instytucje można porozmieszczać w jakich miastach. Zmierzyliśmy to potencjałem ludzkim, akademickim, odległością od innych miast oraz gęstością sieci komunikacyjnej. Nasi eksperci wykonali bardzo dobrą pracę - mówił wicepremier.

W „Rządowej ławie” Jarosław Gowin przyznaje, że niektóre decyzje o przeprowadzce już zapadły. Na część zmian w Prawie i Sprawiedliwości nie ma zgody. Jednym z oponentów daleko idących zmian jest minister inwestycji i rozwoju. - Będziemy uprawiać szlachetną szermierkę na argumenty z ministrem Jerzym Kwiecińskim. Zdaję sobie sprawę, że jest to rozwiązanie kontrowersyjne, zwłaszcza dla warszawiaków, jakim jest szef resortu inwestycji. Mam nadzieję, że uda mi się go przekonać, iż Polska nie kończy się na obrzeżach Warszawy - mówił wicepremier Gowin.

Które urzędy przenieść, które zostawić?

Lokalizacja urzędów centralnych do tej pory była chaotycznym procesem niewynikającym ze świadomej polityki państwa. Delokalizacja urzędów może być działaniem, które przyniesie szereg korzyści dla wszystkich zainteresowanych stron: stolicy, miast docelowych oraz administracji publicznej - piszą autorzy raportu "Uwarunkowania delokalizacji centralnych urzędów w Polsce". Podkreślają przy tym, że w całym procesie procesie ważne jest zdobycie odpowiedniej wiedzy, która pozwoli na możliwie „bezbolesne” przenosiny urzędów.

Lokalizacja urzędów centralnych w Polsce jest wyjątkowo „warszawskocentryczna”. Przeprowadzona na potrzebę raportu analiza lokalizacji 107 urzędów centralnych wykazała, iż ponad 86 proc. spośród przebadanych urzędów znajduje się w Warszawie. Poza stolicą najwięcej (4) umieszczono w Łodzi (Biuro do spraw Substancji Chemicznych, Centrum Egzaminów Medycznych, Centralny Ośrodek Badań Jakości w Diagnostyce Laboratoryjnej, Krajowe Centrum Ochrony Radiologicznej w Ochronie Zdrowia w Łodzi), dwa w Krakowie (Narodowe Centrum Nauki i Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia), a pozostałe mieszczą się w Katowicach (Wyższy Urząd Górniczy), Bielsku-Białej (Krajowa Informacja Skarbowa), Radomiu (Centrum Informatyki Resortu Finansów), Słupsku (Główny Inspektorat Rybołówstwa Morskiego) a także lokalnych Brwinowie (Centrum Doradztwa Rolniczego), Gostyninie (Krajowy Ośrodek Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym) i Porębach k. Zduńskiej Woli (Centralna Baza Rezerw Sanitarno-Epidemiologicznych).

Ponadto w Gdańsku mieści się Polska Agencja Kosmiczna, która najprawdopodobniej zostanie przeniesiona do Warszawy (rządowy projekt nowelizacji ustawy w tym zakresie został już skierowany do pierwszego czytania w komisjach sejmowych). Najbardziej „rozproszonym” resortem jest Ministerstwo Zdrowia, posiadające 7 jednostek poza stolicą.

Obszar funkcjonalny Warszawy zamieszkuje około 3 mln mieszkańców, którzy stanowią około 8,5 proc. wszystkich mieszkańców Polski, w stolicy znajduje się około 87 proc. wszystkich badanych jednostek. Stanowi to o nieproporcjonalnym wzmacnianiu stolicy w stosunku do reszty miast.

Pełny raport Forum Obywatelskiego Rozwoju na temat deglomeracji publikujemy w dziale Multimedia