Ile mieszkańców w województwach? Mniej liczni i coraz starsi

Postęp procesu starzenia był jednym z najszybszych także w Warmińsko-mazurskiem, chociaż nadal pozostaje ono jednym z najmłodszych w kraju. W najmniejszym stopniu zmieniły się od 1990 roku parametry demograficzne cechujące ludność województwa mazowieckiego, wielkopolskiego, lubelskiego, a nawet łódzkiego, którego mieszkańcy obecnie są określani jako najstarsi w Polsce.

"Polska, dla której prognozy rozwoju ludności są obecnie niesprzyjające, będzie musiała zmierzyć się ze wszystkimi problemami wynikającymi z niekorzystnych trendów demograficznych. Dotyczy to także regionów i mniejszych jednostek terytorialnych, szczególnie tych o najstarszej strukturze wieku mieszkańców, w których dodatkowo proces starzenia będzie się najbardziej pogłębiał" – pisze GUS.

Umieralność w górę, urodzenia w dół

Sytuacja demograficzna Polski kształtowała się w 2020 r. pod wpływem pandemii wywołanej wirusem SARSCoV-2 . W końcu 2020 r. liczba ludności Polski wyniosła 38 mln 265 tys., tj. o prawie 118 tys. mniej niż w końcu 2019 r.. Stopa ubytku rzeczywistego w minionym roku wyniosła -0,3 proc., co oznacza, że na każde 10 tys. ludności ubyło 31 osób (w 2019 r. odnotowano ubytek rzeczywisty 0,07 proc.)

Liczba ludności zmniejsza się począwszy od 2012 r. (z wyjątkiem nieznacznego wzrostu - o niespełna 1 tys. - w 2017 r.). Na zmiany w liczbie ludności w ostatnich latach wpływ ma przede wszystkim przyrost naturalny, który pozostaje ujemny począwszy od 2013 r. W 2020 r. liczba urodzeń była niższa od liczby zgonów o ponad 122 tys.

Na sytuację w 2020 roku największy wpływ miała najwyższa od kilkudziesięciu lat liczba zgonów. Ich liczba przekroczyła o ponad 100 tys. średnioroczną wartość z ostatnich 50 lat (477 tys. do 364 tys.), natomiast współczynnik na 1000 ludności osiągnął najwyższą wartość od 1951 roku. Podwyższona umieralność ludności Polski w 2020 roku dotknęła w podobnym stopniu kobiety i mężczyzn.

Niekorzystna sytuacja w zakresie umieralności wraz z bardzo niskim poziomem urodzeń w 2020 roku przyczyniły się do rekordowo niskiego poziomu przyrostu naturalnego. Jego ujemna wartość była ponad trzykrotnie wyższa niż w 2019 roku, kiedy to odnotowywano ubytek na poziomie 9 osób na 10 tysięcy ludności.

Trendy demograficzne w województwach

W 2020 r. liczba ludności zwiększyła się w dwóch województwach, w pomorskim (stopa przyrostu wyniosła 0,12 proc.) oraz w mazowieckim (0,03 proc.). Wzrost liczby ludności dotyczył tylko terenów wiejskich (pomorskie - 0,95 proc., mazowieckie - 0,12 proc.). Dodatni przyrost ludności w tych województwach wynika z wysokiego, dodatniego salda migracji, natomiast przyrost naturalny zanotowano w nich ujemny.

Ludność według województw (fot.GUS)

W 2020 roku we wszystkich województwach zanotowano ubytek naturalny. Najwyższy przyrost naturalny występował przez ostatnie kilka lat w woj. pomorskim - w 2019 r. współczynnik wyniósł 1,5 proc., obecnie jest ujemny.

Czytaj też: Migracje: przeprowadzamy się na wieś, wyprowadzamy z Polski Wschodniej

Kolejnym województwem, podobnym pod tym względem do województw pomorskiego, jest małopolskie, w którym po raz pierwszy od kilku lat zanotowano ujemny przyrost. Województwa te cechuje wysoka rodność i jednocześnie stosunkowo niska umieralność. Z kolei woj. mazowieckie notuje od lat najwyższe saldo stałych migracji wewnętrznych i zagranicznych (o natężeniu 2,2 proc. w 2020 r.) oraz jedno z wyższych natężeń urodzeń.

W 14 województwach zmniejszyła się liczba mieszkańców. Od kilkunastu lat dotyczy to województw: łódzkiego, opolskiego, lubelskiego, śląskiego i podlaskiego. Od 2010 r. dołączyły do nich jeszcze świętokrzyskie i zachodniopomorskie, w 2018 roku podkarpackie, a obecnie wielkopolskie i małopolskie.

Od kilku lat największy ubytek liczby ludności ma miejsce w woj. świętokrzyskim, w 2020 r. było to -0,76 proc..

Występuje tu najwyższy (po łódzkim) współczynnik ubytku naturalnego wynoszący -6,4 proc. oraz jeden z najwyższych współczynnik ujemnego salda migracji na pobyt stały (-1,6‰).

Ubywa ludności w wieku produkcyjnym

Z danych GUS wynika także, że od 2010 roku znacząco i stale maleje odsetek grupy osób w wieku produkcyjnym. W 2020 r. osiągnął poziom 60 procent. Wielkość tej populacji wyniosła prawie 23 mln - o 255 tys. mniej niż rok wcześniej.

Od 2010 r. liczba ludności w wieku produkcyjnym zmniejszyła się o ponad 2 mln osób.

Jak pisze GUS, poszczególne regiony Polski nie są istotnie zróżnicowane pod względem odsetka potencjalnych zasobów pracy – różnica sięga niespełna 3 punktów procentowych. Największym udziałem wyróżniają się województwa podkarpackie, opolskie i warmińsko-mazurskie (w 2020 r. ok. 61 proc. to ludność w wieku produkcyjnym) oraz duże miasta i aglomeracje miejskie, a najmniejszym łódzkie i mazowieckie (poniżej 59 proc.).

Ludność według grup wiekowych (fot. GUS)

W 2020 r. w miastach odsetek ludności w wieku poprodukcyjnym zwiększył się do prawie 25  proc., a na terenach wiejskich do 19 proc. Nieznacznie mniejsze jest zróżnicowanie regionalne – najstarsze w 2020 r. było województwo łódzkie z prawie 25 proc. udziałem osób w wieku poprodukcyjnym, a najmniejszy odsetek (20,7-20,8 proc.) odnotowano w małopolskim, podkarpackim i wielkopolskim.

Na zwiększanie się liczby osób w wieku poprodukcyjnym wpływ ma wzrost liczebności grupy osób w sędziwym wieku (80 i więcej lat). W 2000 r. grupa osób osiągająca taki wiek liczyła 774 tys. (2 proc. ogółu ludności), a w 2020 r. już prawie 1,7 mln i stanowiła 4,4 proc. ogólnej populacji Polski.

Zdecydowanie więcej osób najstarszych mieszka w miastach, w 2020 r. stanowiły one 4,7 proc. mieszkańców, a na wsi 3,9 proc.  

Tu mieszka najwięcej seniorów

Największy odsetek seniorzy stanowią w województwach opolskim, podlaskim i świętokrzyskim - około 5 proc. w 2020 r., a także w łódzkim (4,8 proc.) oraz w lubelskim i mazowieckim (4,7 proc.).

Najmniejszy udział seniorów w całej populacji notuje województwo wielkopolskie - 3,7  proc. w minionym roku oraz lubuskie (3,8 proc.), warmińsko-mazurskie i pomorskie (3,9 proc.)