Polska, Czechy, Niemcy – granica, która podzieliła samorządowców

Czytaj: Co tarcza antykryzysowa da samorządom. Więcej władzy dla wójtów i burmistrzów

- Widziałem strach w oczach tych ludzi. Boją się o swoje zdrowie i swoich najbliższych (…) obawiają się, że mogą być źródłem przeniesienia koronawirusa do Świnoujścia. Są gotowi do pozostania w domach. Jednak pracodawcy wymagają od nich obecności w pracy - pisał we wspomnianym liście prezydent Świnoujścia.

I taką też wersją podtrzymał już po wejściu w życie przepisów zaostrzających zasady przekraczania granicy. Jak przekonywał w rozmowie na antenie lokalnej telewizji, decyzja ta pozwoli osobom zatrudnionym w Niemczech nie pojawić się w pracy bez ponoszenia służbowych konsekwencji.

- Oni mają dziś usprawiedliwioną nieobecność. Jestem przekonany, że to spowoduje, iż pracodawcy będą musieli to uwzględnić i za ich nieobecność w pracy im zapłacić – mówił Janusz Żmurkiewicz. Nie miał przy tym wątpliwości, że kiedy sytuacja „wróci do normalności”, to niemieccy przedsiębiorcy sami będą zabiegać o to, by polscy pracownicy do nich wrócili.

Zostać czy wracać?

Pytani przez nas samorządowcy z innych nadgranicznych miejscowości podobnymi optymistami jednak nie są. Rafał Gronicz, burmistrz sąsiadującego niemieckim Goerlitz Zgorzelca (oba miasta dzieli Nysa) obawia się, że nowe regulacje mogą przyczynić się do wzrostu bezrobocia po polskiej stronie granicy. Jak wylicza, tylko w powiecie Goerlitz pracuje ok. 3500 Polaków, a jeśli do tego dodać Drezno i Bautzen, liczba ta rośnie do kilkunastu tysięcy.

Czytaj: Niższe czynsze, umorzenia podatku. Tak samorządy chcą chronić lokalny biznes przed koronawirusem

- Osoby, które są zatrudnione u niemieckich pracodawców na podstawie umowy o pracę mają zapewnione zasiłki w wysokości 60 proc. wynagrodzenia, co w przełożeniu na złotówki wciąż jeszcze wygląda dość przyzwoicie, ale już wszystkie osoby zatrudnione na umowach krótkoterminowych straciły dochody i nie mają pojęcia, co będzie dalej – mówi w rozmowie z PortalSamorzadowy.pl Rafał Gronicz.

Wytyka, że ofiarą nowych regulacji padli ci, którzy niedawno jeszcze byli zachęcani przez organizatorów targów pracy do korzystania z ofert niemieckich i czeskich pracodawców. Zwraca także uwagę, że na pozostanie w Niemczech i przeczekanie tam trudnego okresu nie każdy mógł sobie pozwolić. Bądź to z przyczyn rodzinnych (jak matki samotne wychowujące dzieci), bądź ze względu na niepewność co do rozwoju sytuacji na granicy.

- Dla wielu nawet zachęty w postaci diet, premii, czy zakwaterowania, które oferują niemieccy pracodawcy nie są przekonującym argumentem, bo nie wiadomo, jakie będą kolejne posunięcia rządu i czy na przykład za kolejnych kilka dni granica nie zostanie całkowicie zamknięta, a oni odcięci od domów na nie wiadomo jak długi czas – tłumaczy burmistrz Zgorzelca.

Przy okazji zwraca też uwagę na jeszcze jedną grupę poszkodowanych obowiązującymi od piątku regulacjami. To właściciele polskich firm, którzy świadczyli usługi na niemieckim rynku.

- Poświęcili lata, żeby tam zdobyć kontrahentów i pozycję. Jeśli teraz ją stracą, to jej odzyskanie w przyszłości będzie bardzo trudne – ostrzega burmistrz Zgorzelca.

SMS: jesteś zwolniony

Obaw nie kryją też samorządowcy ze Śląska Cieszyńskiego. W położonej za Olzą Republice Czeskiej samych tylko mieszkańców powiatu cieszyńskiego pracuje (a raczej pracowało) kilkanaście tysięcy. Byli zatrudnieni w firmach usługowych, w hucie w Trzyńcu, zakładach motoryzacyjnych w pobliżu Frydka-Mistka, czy w kopalniach zagłębia karwińskiego. Reakcje czeskich przedsiębiorców na nową sytuację były różne.

Czytaj: Nowe zasady kwarantanny pozbawią pracy Polaków zatrudnionych za granicą. Samorządowcy z Cieszyna alarmują premiera

- Wiem, że niektórzy polscy pracownicy dostali już pierwszego dnia sms o zwolnieniu. Były też przypadki, gdy pracodawcy sami szukali mieszkań dla polskich pracowników, by ci mogli dalej u nich pracować, choć to oznacza konieczność czasowego utrzymywania dwóch domów – w Polsce i w Czechach. Niektóre osoby brały bezpłatny urlop, bądź szły na zwolnienie lekarskie – mówi w rozmowie z PortalSamorzadowy.pl Gabriela Staszkiewicz, burmistrz Cieszyna i zarazem wiceprezes Stowarzyszenia Samorządowego Ziemi Cieszyńskiej. Jak dodaje, w specyficznych realiach Cieszyna, gdzie obie części miasta (czeska i polska) tworzą w gruncie rzeczy całość, problem z dotarciem do pracy mieli też niektórzy polscy lekarze.

- Z racji tego, że mieszkają w Czechach nie zostali w piątek przepuszczeni przez granicę – relacjonuje Gabriela Staszkiewicz.

Świadczenia czy zaświadczenie?

Samorządowcy z nadgranicznych gmin wytykają, że przepis zamrażający możliwość swobodnego przekraczania granicy pracownikom zatrudnionym poza Polską nie był w żaden sposób z nimi konsultowany, a poza tym wcale nie poprawia w naszym kraju bezpieczeństwa. Wskazują, że osoby pracujące w Czechach musiały korzystać z masek (wymóg zakładania ich poza domem obowiązuje tam od tygodnia), podczas przekraczaniu granicy mierzona im była temperatura, a ponadto obowiązywał je limit przejść (jedno dziennie). Były zatem pod znacznie większą obserwacją aniżeli pracownicy w Polsce. Zwracają też uwagę na jeszcze jedno – nierówność w traktowaniu osób objętych kwarantanną, ze szkodą dla tych, którzy zostaliby nią objęci po powrocie z „dniówki” poza granicami Polski.

- O ile inni obywatele polscy powracający z zagranicy objęci 14-dniową kwarantanną mogą liczyć na stosowne świadczenie wypłacane przez pracodawcę lub Zakład Ubezpieczeń Społecznych, im (tj. osobom pracującym za granicą – przyp. red.) rozporządzenie oferuje jedynie zaświadczenie wystawione przez właściwego terytorialnie Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego. Obawiają się zatem, że ze strony Państwa Polskiego, którego są obywatelami, nie mogą liczyć na żadne wsparcie finansowe – stwierdza Leszek Bizoń, starosta wodzisławski.