Zatrudnienie w administracji samorządowej będzie topniało

Stołeczny magistrat poszukuje kilkunastu pracowników. Kandydaci mogą aplikować na następujące stanowiska: młodszy referent ds. bezpośredniej obsługi mieszkańców z zakresu spraw obywatelskich, inspektor ds. koordynacji inwestycji i remontów, inspektor ds. ochrony środowiska, podinspektor ds. kultury, radca prawny, specjalista ds. bezpieczeństwa wewnętrznego, inspektor ds. koordynacji działań wewnątrz urzędu, inspektor ds. bezpośredniej obsługi mieszkańców, główny specjalista ds. bezpośredniej obsługi mieszkańców, główny specjalista ds. wdrażania Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych, główny specjalista ds. wdrażania Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych, młodszy referent ds. koordynacji realizacji i rozliczania projektów (0,5 etatu), podinspektor ds. kadrowych, główny specjalista ds. obsługi administracyjno-gospodarczej, główny specjalista ds. komunikacji społecznej, główny specjalista ds. bezpośredniej obsługi mieszkańców, inspektor ds. architektury i urbanistyki.

Czytaj też: Trzeba zmienić mentalność urzędników. To priorytet

Na szeroką skalę rekrutuje też Urząd Miasta Poznania, który poszukuje kandydatów na stanowiska: ds. orzecznictwa w zakresie rejestracji pojazdów, ds. rejestracji pojazdów, ds. dotacji, ds. nadzoru nad jednostkami zdrowia i polityki społecznej, ds. rozliczeń podatkowych VAT, ds. jednostek pomocniczych, ds. melioracji, ds. analiz prawnych i nadzoru nad jednostkami pomocniczymi, ds. architektury, ds. budżetu wydziału i realizacji wydatków jednostek pomocniczych, ds. udzielania dotacji dla szkół i placówek niesamorządowych, ds. eksploatacji, utrzymania i konserwacji infrastruktury technicznej, główny specjalista ds. nadzoru inwestorskiego, broker informacji merytorycznej, główny specjalista ds. nadzoru inwestorskiego.

O ile większość ogłoszeń publikowanych w miejskich BIP-ach pozbawiona jest informacji o wysokości wynagrodzenia, tak są wyjątki. I tak np. podinspektor w Departamencie Architektury Urzędu Miasta Białystok może liczyć na wynagrodzenia na poziomie 2,6-2,8 tys. zł. Z kolei zatrudnienie na stanowisku dyrektora Biura ds. Nieruchomości - Inwestycji Miejskich oznacza - w zależności od posiadanego doświadczenia i kompetencji - zarobki rzędu 5-5,8 tys. Do tego trzeba doliczyć dodatek stażowy i dodatek funkcyjny.

Pieniądze to nie wszystko?

Pieniądze to jeden z wielu, ale nie jedyny czynnik, który warunkuje decyzję o podjęciu zatrudnienia w danym miejscu. Elżbieta Adamska, była urzędniczka samorządowa, mówi wprost: w urzędach nie ma żadnej zachęty, by podjąć tam pracę.

- Nie mają one czego zaoferować potencjalnym kandydatom. Młodzi ludzie są dziś dużo bardziej wymagający, a tymczasem warunki finansowe pozostawiają wiele do życzenia. Może zadowoliłyby kogoś, kto podejmuje pierwszą pracę lub jest zdesperowany. Nie ma też żadnych perspektyw na rozwój. Widzę to też po rotacji panującej w urzędach. Do mojego wydziału przychodziło bardzo dużo osób, które po tym, gdy zorientowały się na czym polega praca, rezygnowały - mówi Elżbieta Adamska 

- Zresztą zmieniło się też samo spojrzenie na pracę. Nawet jeśli jest postrzegana jako stabilna, to nie znaczy, że moje pokolenie potrzebuje akurat stabilności zawodowej. Nie ma czegoś takiego jak praca na całe życie - dodaje Adamska.

Zdaniem Radosława Jastrzębskiego, specjalisty IT w starostwie w Nowym Targu, rzeczywiście obecnie praca w administracji samorządowej nie jest atrakcyjna. Czy taka będzie, czy to się zmieni?

- To zależy od decyzji i podejścia władz w danym samorządzie - mówi informatyk. - Z jednej strony można usiąść i narzekać na pracę i zarobki, ale patrząc z punktu widzenia całości funkcjonowania JST - budżety samorządów są coraz bardziej obciążane różnego rodzaju zadaniami, a przecież nie są one z gumy. Można się zadłużać do pewnego poziomu - powyżej tego poziomu więcej się nie zrobi i powstaje pytanie, co dalej - zastanawia się Jastrzębski. 

Zaznacza przy tym, że wzrost wynagrodzeń w budżetówce nie oznacza automatycznych wzrostów wynagrodzeń w samorządzie.

- I tu wracamy do pytania: jak do formy zarobków i płacenia oraz/i/lub innego sposobu bezgotówkowej gratyfikacji pracowników podchodzi dany zarząd, włodarz czy kierownik jednostki. Tutaj dopiero pojawiają się elementy, które pokazują cały wachlarz możliwości zachęty - mówi informatyk. 

- Tak naprawdę poziom wynagrodzenia pracownika zależy od tego, jak włodarze wyceniają dane stanowisko pracy. W naszym urzędzie stosuje się wartościowanie stanowiska pracy - inaczej jest wartościowany urzędnik wykonujący czynności maszynowe, a inaczej urzędnik, który podejmuje decyzje i ponosi za nie odpowiedzialność. Tak jest u nas, a gdzie indziej wynagradzanie pracowników ma charakter uznaniowy. Osobiście jestem zwolennikiem, by - szczególnie w samorządzie - kwestie związane z wynagrodzeniem na poszczególnych stanowiskach były wyregulowane, bo to wydaje się najbardziej uczciwe - zaznacza.  

Samorządy poszukują do pracy m.in. informatyków (fot. Pixabay)

I przyznaje, że choć osobiście nie narzeka na wynagrodzenie, nigdy nie jest tak dobrze, żeby nie mogło być lepiej. Tym bardziej, że dane na temat zarobków w poszczególnych branżach są ogólnodostępne. To może rodzić zniechęcenie i frustrację. 

- Informatycy w urzędach są opłacani katastrofalnie. Proszę mi wierzyć, że informatyk z zerową wiedzą stanie na środku rynku, powie, że jest informatykiem i z miejsce dostanie pracę za drugie tyle, co w urzędzie. Są konkursy, gdzie wiedza warta brutto 8 tys. zł jest wyceniana na 2,5 tys. zł. To jest kpina, za takie pieniądze to ja wolę pracować w Biedronce - i nie mówię tego z przekąsem, ale zupełnie poważnie, bo tam zarobki się wyrównały - mówi Jastrzębski.

W jego opinii szansa znalezienia osoby z kwalifikacjami, która w mieście wojewódzkim będzie chciała pracować za 2,6-2,8 tys. zł, jest bliska zera - chyba, że jest pasjonatem.

- Zresztą im większe miasto, tym trudniej będzie o dobrego pracownika, który przyjdzie do pracy za takie pieniądze. Za to, za co u nas można zatrudnić dobrego informatyka, w Krakowie - żeby w ogóle zacząć dyskusję - trzeba by zaproponować dwa razy tyle - mówi informatyk.

Mimo wzrostu wynagrodzenia nie spodziewa się wzrostu zainteresowania pracą w urzędach.

- Szturmu kandydatów do pracy w urzędach spodziewam się dopiero w momencie, kiedy różnica w wynagrodzeniach będzie na tyle niewielka, że będzie się „opłacało” zarabiać mniej w zamian za komfort pracy. Pracowanie w korporacji to praca w boksie, pod ciśnieniem, natomiast praca według pewnego rodzaju schematu, teoretycznie przez 8 godzin, bo to różnie bywa, określony zakres obowiązków i odpowiedzialności może sprawić, że kalkulacja może okazać się korzystna na rzecz pracy w urzędzie. To jest kwestia wyboru, ale to jest też bardzo trudny wybór - przyznaje.

To jak kształtują się wynagrodzenia w samorządach? 

Płace w górę, zatrudnienie w dół

Jak wynika z danych GUS, płace w samorządzie z roku na rok rosną. Na koniec 2016 r. wynagrodzenie w administracji wyniosło 4486,83 zł - przy czym: w gminach i miastach na prawach powiatu kwota ta wynosiła 4526,25 zł, w urzędach miast na prawach powiatu - 5056,62 zł, w powiatach - 4064,71 zł, w województwach- 5167,43 zł, a w urzędach marszałkowskich - 5265,54 zł.

Na koniec 2017 r. średnie wynagrodzenie w administracji samorządowej wyniosło 4699,71 zł. Przeciętne wynagrodzenie w poszczególnych jednostkach przedstawiało się następująco: gminy i miasta na prawach powiatu 4738,76 zł, urzędy miast na prawach powiatu 5313,98 zł, powiaty 4279,13 zł, województwa 5363,74 zł, urzędy marszałkowskie 5402,98 zł.

Czytaj też: Liczba urzędników spadła po raz pierwszy od 5 lat. A obowiązków przybyło

Z kolei na koniec roku 2018 r. średnie wynagrodzenie w administracji samorządu terytorialnego wyniosło 5018,13 zł przy czym przeciętne wynagrodzenie w gminach i miastach na prawach powiatu było na poziomie 5054,43 zł, w urzędach miast na prawach powiatu 5635,88 zł, w powiatach 4540,23 zł, w województwach 5906,27 zł, w urzędach marszałkowskich 5912,05 zł.

Gdyby sięgnąć jeszcze dalej to - jak wynika z danych GUS - od 2010 r., wynagrodzenia w samorządach wzrosły średnio o prawie 1 tys. zł. Rosło też zatrudnienie - od 229,3 tys. w 2010 r. do 244,2 tys. w 2017 r. Przełom nastąpił w 2018 r., gdzie w stosunku do 2017 r. odnotowano spadek o 2,1 tys. osób.

Zdaniem dr hab. Stefana Płażka z Katedry Prawa Samorządu Terytorialnego Uniwersytetu Jagiellońskiego to nie koniec spadków. 

- Na co dzień obserwuję praktykę różnych organizmów gminnych i wydaje mi się, że sytuacja, w której następowałby odpływ od zatrudnienia w administracji samorządowej z uwagi na nieatrakcyjność płac jeszcze nie nastąpiła, czego dowodem są walki o dany stołek - zarówno w aparacie urzędu gminy czy w oświacie. Taką posadę jest jednak ciężko zdobyć i nawet jeśli ona jest z natury rzeczy nisko płatna, o płace nikt nie pyta. To, że mamy obecnie rynek pracy pracownika, dotyczy tylko określonych branż i określonych fachowców, których brakuje na rynku i ciężko jest o dobrego pracownika. Natomiast w tych małych urzędach gminy, z którymi mam styczność, nie zauważam, żeby było jakieś chóralne narzekanie na zarobki czy groźby odejścia - mówi Płażek. 

Przyznaje przy tym, że są takie obszary i zawody, w których zdobycie przez samorząd pracownika jest w chwili obecnej wyzwaniem. 

- Obserwuję pewien deficyt, jeśli chodzi o księgowych. Poszukiwanie dobrego skarbnika czy księgowego jednostki samorządowej niejednokrotnie jest bardzo uciążliwe, co wynika z faktu, że są oni poszukiwani i prywatnie - mówi Płażek. 

Wskazuje też na inny problem, który w jego opinii ma wpływ na wysokość wynagrodzenia pracowników samorządowych. 

- Menedżerowie tego całego interesu w postaci wójtów, burmistrzów czy prezydentów miast są niedoceniani i rzeczywiście zarobki w ich przypadku nie są oszałamiające i w przypadku, gdy ich podwładni częstokroć zarabiają więcej niż oni sami, jest to dla obu stron frustrujące i niezręczne. Może pora z tym skończyć. Tym bardziej, że to był zwyczajny chwyt nie poparty żadną meteorytyką, a dotyczący jedynie ruchów przedwyborczych, ale wybory były 1,5 roku temu i może pora skończyć się wygłupiać i wrócić do wcześniejszych stawek - mówi Płażek, odnosząc się do obniżonych od 2018 r. stawek wynagrodzenia pracowników samorządowych.

Bój o zarobki samorządowców

Wzrostu wynagrodzeń chcą też samorządowcy. Na początku lutego 2020 r. odbędzie się dyskusja strony samorządowej z rządową poświęcona zmianom w rozporządzeniu w sprawie zatrudniania pracowników samorządowych - postanowiono na Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Tym samym ruszy kolejna batalia samorządowców o uwolnienie ich zarobków. 

Czytaj też: Szykuje się kolejna bitwa o zarobki samorządowców

Projekt ustawy regulującej wynagradzanie pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie wyboru został przygotowany i złożony przez ZMP na początku 2019 r. po tym, jak Rada Ministrów rozporządzeniem zmieniającym ograniczyła od 1 lipca 2018 r. maksymalne poziomy pensji zasadniczej dla osób pełniących funkcje zarządzające w jednostkach samorządu terytorialnego lub w związkach jednostek samorządu terytorialnego, zatrudnianych na podstawie wyboru albo powołania.

W wyniku tego rozporządzenia ich pensje zmalały średnio o 20 proc. w stosunku do roku poprzedniego, a wójtowie, burmistrzowie i prezydenci miast często zarabiają mniej niż dyrektorzy podległych im jednostek.