Główny Urząd Statystyczny: rośnie zadłużenie jednostek samorządu terytorialnego

Samorządy zadłużały się głównie w bankach krajowych – na łącznie 51 683,2 mln zł (67,9 proc. całości zadłużenia JST) z tytułu kredytów i pożyczek, natomiast z tytułu papierów wartościowych długoterminowych 3 495,8 mln zł (4,6 proc. całości zadłużenia JST). Zobowiązania zaciągały też u nierezydentów należących do strefy euro (16 190,1 mln zł - 21,3 proc. całości zadłużenia JST) oraz u innych jednostek należących do samorządu terytorialnego (2 421,6 mln zł - 3,2 proc. całości).

Na realizację projektów unijnych pożyczono 4 764,6 mln zł

- Wskaźnik zadłużenia liczony jako relacja zobowiązań do zrealizowanych dochodów ogółem w 2018 r. dla wszystkich JST wyniósł 30,2 proc. – wzrost o 0,2 p. proc. w porównaniu do roku poprzedniego. Najwyższy wzrost wskaźnika zadłużenia w porównaniu do poprzedzającego roku odnotowano w gminach – o 2,5 p. proc., a najwyższy spadek w województwach – o 5,9 p. proc. – podaje w publikacji GUS. - Wskaźnik zadłużenia JST bez uwzględniania zobowiązań związanych z realizacją programów i projektów z udziałem środków unijnych w 2018 r. wyniósł 28,3 proc., odnotowano jego wzrost o 0,2 p. proc. – dodaje.

Najwyższy spadek wskaźnika zadłużenia w porównaniu do 2017 r., bez uwzględniania ww. zobowiązań, odnotowano w województwach i wyniósł on 5,6 p. proc., z kolei najwyższy wzrost miał miejsce w gminach (o 2,2 p. proc.).

Wskaźnik relacji zadłużenia do dochodów (fot. raport GUS)

Suma zobowiązań JST z tytułu zaciągniętych kredytów i pożyczek na realizację programów i projektów finansowanych z udziałem środków pochodzących z Unii Europejskiej wyniosła 4 764,6 mln zł. Była ona o 7,2 proc. wyższa niż w 2017 roku. W 2018 udział jej udział w ogólnej kwocie zobowiązań stanowił 6,3 proc. i w porównaniu z rokiem poprzedzającym zmniejszył się o 0,1 p. proc.

- Najbardziej zadłużone z tego tytułu były miasta na prawach powiatu, w których kwota zadłużenia wyniosła 2 108,4 mln zł – spadek o 7,0 proc. w odniesieniu do poprzedniego roku. Zobowiązania gmin wyniosły 1 852,8 mln zł, co oznaczało wzrost o 30,5 proc., w odniesieniu do 2017 r. Zobowiązania województw wyniosły 614,0 mln zł i były o 4,7 proc. wyższe niż w 2017 r. Zobowiązania powiatów wyniosły 189,4 mln zł; wzrosły o 11,1 proc. w porównaniu do 2017 r. - zestawia Główny Urząd Statystyczny.

Długi w prawie 96 proc. samorządów

W minionym roku – nie licząc zobowiązań na realizację programów i projektów z udziałem środków unijnych - zadłużonych było 2 698 jednostek samorządu terytorialnego (95,8 proc.). Zobowiązaniami do 40 proc. wykonanych dochodów legitymowało się 2 396 JST (88,8 proc. wszystkich zadłużonych samorządów).

Sprawdź też GUS podał dane o wynagrodzeniach w miastach i powiatach. Warszawa nie jest numerem jeden.

- W 2018 r. Regionalne Izby Obrachunkowe wezwały 4 jednostki samorządu do opracowania programu postępowania naprawczego, a 2 jednostki opracowały taki program. Na mocy obowiązującego art. 224 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. ustawy o finansach publicznych, umożliwiającego udzielenie pomocy z budżetu państwa, tym JST, które znalazły się w trudnej sytuacji finansowej, w 2018 r. pomocy udzielono 2 jednostkom – informuje GUS.

Jak dotąd z takiej formy pomocy skorzystało 39 JST, a 26 zobowiązanych jest do spłaty pożyczek z budżetu państwa (stan na 31 grudnia 2018). W ubiegłym roku 25 jednostek samorządu terytorialnego nie spełniało relacji określonej indywidualnym wskaźnikiem zadłużenia, zgodnie z art. 243 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (z tego: 20 gmin oraz 5 powiatów).

Zobowiązania gmin wzrosły o 21,2 proc.

Z wyliczeń dokonanych na potrzeby raportu wynika, że w 2018 roku zobowiązania gmin ogółem wyniosły 30 095,5 mln zł i wzrosły o 21,2 proc. w porównaniu do roku wcześniejszego. Zobowiązania odnotowano w 2 342 gminach (97,1 proc. wszystkich).

- Zadłużenie z tytułu kredytów i pożyczek stanowiło 98,9 proc. zobowiązań ogółem wszystkich gmin, tj. 29 754,3 mln zł – wzrost o 20,9 proc. w porównaniu z 2017 r. Zobowiązania z tytułu papierów wartościowych wyniosły 252,3 mln zł i wzrosły o 54,9 proc. Zobowiązania wymagalne wyniosły 88,9 mln zł i wzrosły o 58 proc. w porównaniu do 2017 r. – wyliczają autorzy opracowania.

24,8 proc. wyniósł wskaźnik zadłużenia liczony jako relacja zobowiązań ogółem do dochodów. Był to wzrost o 2,5 p. proc. w stosunku do roku poprzedzającego.

Gminy w województwach według wskaźnika zadłużenia (fot. raport GUS)

- Wśród typów gmin najwyższy wskaźnik zadłużenia zaobserwowano w gminach miejsko-wiejskich – 27,6 proc., najniższy natomiast wśród gmin wiejskich – 22,6 proc. W przypadku gmin miejskich wskaźnik zadłużenia ukształtował się na poziomie 24,7 proc. Wskaźnik zadłużenia bez zobowiązań na realizację programów i projektów realizowanych z udziałem środków unijnych wynosił 21,1 proc. – wzrost o 2,2 p. proc. w porównaniu do 2017 r. – podaje GUS.

Zadłużenie gminy Ostrowice w województwie zachodniopomorskim sięgnęło w 2018 roku 51 mln zł przy dochodach 11,4 mln zł (wskaźnik relacji zadłużenia do dochodów 449,1 proc.), w związku z czym ustawą zniesiono tę gminę z 1 stycznia 2019 roku.

- Gminy, które nabyły mienie zniesionej gminy, nie będą ponosiły odpowiedzialności za jej zobowiązania – odpowiedzialność za ww. zobowiązania ponosi Skarb Państwa – czytamy w raporcie.

Zadłużenie we wszystkich miastach na prawach powiatu

W ubiegłym roku zobowiązania wystąpiły we wszystkich miastach na prawach powiatu i wyniosły łącznie 33 569,3 mln zł. W porównaniu z 2017 r. wzrosły o 3,7 proc. z tytułu kredytów i pożyczek osiągnęło poziom 30 439,4 mln zł, co oznacza, że zwiększyło się o 5,2 proc. W 2018 r. łączna wartość wymagalnych zobowiązań wzrosła w ciągu roku z 13 mln do 37 mln zł.

- Zobowiązania z tytułu papierów wartościowych wyniosły w tym okresie 3 092,8 mln zł i stanowiły 9,2 proc. ogółu zadłużenia miast na prawach powiatu. W porównaniu z poprzednim rokiem wielkość zobowiązań z tego tytułu zmniejszyła się o 9,6 proc. – informuje GUS.

Miasta na prawach powiatu według wskaźnika zadłużenia (fot. raport GUS)

Wartość wskaźnika zadłużenia miast na prawach powiatu liczona jako relacja zobowiązań do dochodów ogółem, spadła z 41,2 do 39,3 proc. Bez wliczania zobowiązań związanych z realizacją programów i projektów z udziałem środków unijnych w dochodach ogółem wyniosła 36,8 proc., wobec 38,3 proc. w roku poprzednim.

W powiatach wyższe o prawie 15 proc.

Suma zobowiązań powiatów wyniosła 6 467,5 mln zł, a więc wzrosła o 14,9 proc. w relacji do poprzedniego roku. Zadłużenie z tytułu kredytów i pożyczek osiągnęło 6 394,1 mln zł (98,9 proc. kwoty całego zadłużenia). Zobowiązania wymagalne, w kwocie 3,5 mln zł, stanowiły 0,1 proc. zobowiązań ogółem powiatów.

Sprawdź GUS: Spada liczba liceów i techników, ale przybywa w nich uczniów.

- Wskaźnik zadłużenia powiatów, liczony jako relacja zobowiązań ogółem do dochodów powiatów w 2018 r., osiągnął poziom 23,1 proc. – wzrost o 0,9 p. proc. w stosunku do 2017 r. Przy nieuwzględnianiu zobowiązań z tytułu realizacji projektów i programów unijnych, wskaźnik ten wyniósł 22,5 proc. – spadek o 1,0 p. proc. – zwraca uwagę GUS.

Powiaty według wskaźnika zadłużenia (fot. raport GUS)

Zobowiązania odnotowano w 309 powiatach. Jeśli nie wliczać zaciągniętych z tytułu realizacji projektów i programów z wykorzystaniem środków UE, było to 306 powiatów.

Mniejsze zadłużenie województw

Zobowiązania wystąpiły we wszystkich województwach i na koniec ubiegłego roku wyniosły w sumie 5 983,6 mln zł. To o 1,8 proc. mniej niż w roku poprzednim. Zobowiązania z tytułu kredytów i pożyczek stanowiły 96,1 proc. całości zadłużenia województw (5 751,1 mln zł). Najwyższy spadek odnotowano w zobowiązaniach z tytułu papierów wartościowych - 230,8 mln zł, czyli o 19,3 proc. mniej. Zobowiązania wymagalne zmniejszyły się z 1,8 mln zł w 2017 r. do 1,7 mln zł w 2018.

Udział zobowiązań województw ogółem w ich dochodach ogółem w 2018 roku wyniósł 35,3 proc. i spadł z poziomu 41,2 proc. w roku 2017. Wskaźnik zadłużenia bez zobowiązań na realizację programów i projektów realizowanych z udziałem środków unijnych, wyliczono na 31,7 proc. Był on niższy o 5,6 p. proc. w porównaniu do roku poprzedzającego.

Województwa według wskaźnika zadłużenia (fot. raport GUS)

Dochody i wydatki JST w 2018 roku

W ubiegłym roku dochody ogółem budżetów JST wyniosły 251 846,4 mln zł, czyli wzrosły o 9,6 proc. w porównaniu z rokiem poprzednim. Wydatki sięgnęły 259 386,3 mln zł (wyższe o 12,7 proc. niż w 2017), a więc JST zakończyły 2018 rok deficytem budżetowym na łącznie 7 539,8 mln zł.

- Nadwyżka budżetowa wystąpiła w 817 jednostkach, tj. 29,1 proc. wszystkich JST. Deficyt budżetowy odnotowało 1 991 jednostek tj. 70,9 proc. wszystkich JST. Dla porównania, nadwyżkę budżetową w 2017 r. osiągnęło 1 376 jednostek samorządu terytorialnego (49 proc. ogółu); deficyt wystąpił w 1 432 jednostkach, tj. 51 proc. wszystkich samorządów - zestawiają autorzy raportu.

Łączna kwota dotacji ogółem przekazanych samorządom w minionym roku wyniosła 71 374,5 mln zł. Dotacje celowe (55 478,6 mln zł) były o 2,5 proc. wyższe niż w 2017, natomiast dotacje przekazane w ramach programów finansowanych z udziałem środków europejskich, innych środków zagranicznych nie podlegających zwrotowi oraz płatności z budżetu środków europejskich wyniosły łącznie 15 895,9 mln zł i zwiększyły się o 93,7 proc.

- W 2018 r. wydatki bieżące wyniosły 206 508,3 mln zł, co oznaczało ich wzrost o 5,9 proc. Wydatki majątkowe ukształtowały się na poziomie 52 877,9 mln zł, tj. wyższym o 50,2 proc. w porównaniu z 2017 r. – podaje GUS.