Rabka-Zdrój może być pierwszym uzdrowiskiem, które zakaże palenia węglem

Pewne działania w kierunku poprawy stanu powietrza i zwiększenia świadomości mieszkańców gmina podjęła już wcześniej…

Tak. Nadal idziemy w kierunku wymiany pieców. Działamy i realizujemy to. Próbujemy też iść w kierunku poszerzenia wiedzy i świadomości mieszkańców. Profesor Henryk Mazurek z Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc w Rabce-Zdroju pomógł nam przygotować krótkie filmiki dotyczące wpływu powietrza na zdrowie i życie. Można je znaleźć na naszej stronie internetowej, ale prosimy też nauczycieli, żeby przedstawiali je dzieciom i młodzieży w szkołach. Dużo rzeczy wynika z niewiedzy, więc chcemy to zmienić i poprawić.

Chcielibyśmy, żeby wszystkiego było więcej i żeby odbywało się to szybciej, ale wszystko musi iść swoim tokiem. Jesteśmy też w programie „Life” i Zielonym Pierścieniu Tarnowa w sprawie fotowoltaiki. Staramy się nie tracić programów proekologicznych z pola widzenia.

Ponadto spotkałem się z Pawłem Ciećko (obecnie Główny Inspektor Ochrony Środowiska – przyp. red.), z którym rozmawiałem na temat monitoringu powietrza. Zadeklarował wówczas, że jeśli będziemy to robić rzetelnie, to jest w stanie pomóc i dać nam stację monitoringu spełniającą wszelkie normy. A chcemy, żeby te badania były rzetelne i żebyśmy mogli się do wyników odnieść.

Jednym z założeń programu, który ma oczyścić powietrze nad Rabką, jest gazyfikacja kolejnych terenów. Jak idą rozmowy w tej kwestii?

Jestem już umówiony z dyrektorem Oddziału Zakładu Gazowniczego Polskiej Spółki Gazownictwa w Krakowie Pawłem Firlejem. Kiedy rozmawialiśmy wcześniej, to mowa była, że nie ma zgód mieszkańców na przyłączanie się do sieci. Pozbieraliśmy więc te zgody, ogromną ilość, zwłaszcza z sołectw. Spotkanie będzie więc dotyczyło nie tylko samej Rabki, ale i sołectw, bo jak wszyscy wiemy - powietrze nie ma granic. Możemy zakazać palenia węglem w strefie uzdrowiskowej A i B, ale przecież powietrze się przemieszcza. Może się okazać, że strefa A i B będzie wolna od smogu, ale dookoła dalej będą kopcić kominy. I będzie problem.

Już wiosną gmina informowała, że jest porozumienie ze spółką, zgodnie z którym ma ona na własny koszt podłączyć mieszkańców Rabki do sieci gazowniczej.

To jest osobny temat. W Rabce mamy ok. 900 nieaktywnych przyłączy. Ludzie mają je na ścianach. W tej kwestii faktycznie porozumieliśmy się z PSG. Spółka zadeklarowała gotowość nieodpłatnego podłączenia wszystkich nieaktywnych przyłączy. A jest to koszt rzędu 2300 zł za jedno. Ponadto spółka wysłała ankieterów, którzy mieli poinformować mieszkańców o możliwości nieodpłatnego podłączenia oraz przekonać, jakie osiągną z tego tytułu korzyści.

W latach 90., kiedy robiono gazyfikację Rabki, a wykonano ją wówczas w ilościach ogromnych jak na owe czasy, większość domów była niestety niedocieplona i z niewymienioną stolarką. Zużycie gazu było więc bardzo duże. Wszystkie osoby, które mają nieaktywne przyłącza, nie dowierzają, że po dołączeniu do sieci gazowej to zużycie będzie na porównywalnym poziomie z paliwami stałymi. Dlatego właśnie ankieterzy PSG chodzili po domach i przekonywali mieszkańców. Liczę, że dużo nam to da, mocno ograniczy spalanie paliwami stałymi oraz emisję smogu. Działań podjęliśmy bardzo dużo. Jaki będzie efekt? Na chwilę obecną trudno powiedzieć. Ale nie możemy sobie pozwolić, żeby zlekceważyć ten temat na terenach uzdrowiskowych. Jeśli chcemy być dalej uzdrowiskiem, to musimy bezwzględnie o to zadbać. Wszystkie działania podejmujemy z tą właśnie myślą.

W związku z pogorszeniem stanu powietrza nastąpił spadek zainteresowania uzdrowiskiem w Rabce ze strony kuracjuszy?

Kuracjuszy jest faktycznie mniej, ale wpływ powietrza to jedno. Podejrzewam, że w przypadku Rabki czynnikiem decydującym jest jednak to, że Maciejowa jako wyciąg przestała funkcjonować. Wystarczy zobaczyć, gdzie jest monitoring w tych miastach czy miasteczkach, do których zimą przyjeżdża wiele osób i gdzie działają wyciągi. Praktycznie tego nie ma. Kiedyś Rabka odważyła się wykonać monitoring powietrza i okazało się, że nie jest ono najlepsze. I to był sygnał dla nas, że powinniśmy coś zmienić. Właśnie próbujemy to robić.

Sprawdź też zmiany w programie Czyste Powietrze.

Spółka PSG weźmie na siebie koszty uruchomienia nieaktywnych przyłączy, ale co z resztą mieszkańców, która ich nie posiada?

To jest główna kwestia, która będzie poruszana podczas zaplanowanych rozmów. Musimy zadbać i o pozostałych mieszkańców, którzy chcą podłączyć się do gazu, bo mają świadomość, że po tym, jak już docieplili domy i wymienili stolarkę, będą to porównywalne koszty. Druga sprawa, że w naszych gminnych miejscowościach, czyli Rdzawka, Chabówka, Ponice, niestety trzeba tę sieć zbudować. Sprawa najbardziej zaawansowana jest w Ponicach, gdzie jest najwięcej budynków podłączonych do gazu i tam sieć rozbudowuje się dalej. Jeżeli chodzi o Chabówkę, to sieć jest właśnie projektowana, natomiast w przypadku Rdzawki jesteśmy niestety nadal w punkcie wyjścia. To wciąż etap analizy opłacalności.

Oczekiwana ze strony rządu pomoc finansowa miałaby pokryć większość kosztów budowy odnawialnych źródeł energii w budynkach mieszkańców, czy również związanych z budową i podłączeniem do sieci gazowniczej?

Między innymi w kwestii gazyfikacji, ale dyskutowaliśmy również pod tym kątem, żebyśmy tam, gdzie nie będzie można dojść z siecią gazowniczą, mogli zaproponować ludziom jakąś alternatywę. Mam na myśli pompy ciepła lub fotowoltaikę (o rozwoju odnawialnych źródeł energii dyskutować będziemy podczas debaty "Odnawialne źródła energii (OZE) dla Polski Wschodniej", która odbędzie się 26 września w ramach VI Wschodniego Kongresu Gospodarczego).

W planie jest podjęcie przez gminę osobnej uchwały antysmogowej, zakazującej palenia węglem (sejmik podjął ją dla województwa małopolskiego w 2016 roku – przyp. red.)?

Chcielibyśmy zrobić w ten sposób – dyskutowaliśmy już na ten temat z radnymi – żeby gmina podjęła taką uchwałę. Oczywiście mam tu na myśli uchwałę intencyjną. Wychodzę z założenia, że im wcześniej ją podejmiemy, tym będzie mniej boleśnie, bo np. w Krakowie na początku dopłacano bardzo dużo, potem mniej, a teraz są już kary. To argument przemawiający za tym, że im wcześniej zaczniemy, tym lepiej na tym wyjdziemy. Zależy nam, żeby uchwała rady gminy przede wszystkim nas zmobilizowała, wyznaczyła kierunek, w którym pójdziemy oraz żeby pokazała naszą determinację i oczekiwanie działania po stronie mieszkańców.

Od razu po wejściu w życie wspomnianej uchwały będą kontrole palenisk, czy początkowo raczej będzie to forma uczulenia i odpowiedniego nastawienia mieszkańców?

Wpływać na mieszkańców chcemy jak najbardziej. W kwestii uchwały natomiast radni mówią tak: „Dobrze, panie burmistrzu, uchwałę przegłosujemy, ale co zaproponujemy mieszkańcom w zamian?”. I tutaj wchodzą w grę tematy, które poruszaliśmy w rozmowach z ministrem i będziemy poruszać na spotkaniach z marszałkiem. Uzyskanie dofinansowań zapewni alternatywę. Wtedy będziemy mogli powiedzieć mieszkańcom, że mogą albo ogrzewać gazem, a jeśli nie ma takiej opcji, to wykorzystać pompy ciepła lub fotowoltaikę. I dopiero wtedy, jeśli ktoś nie zdecyduje się na żadną z opcji i nie zmieni źródła ciepła, będzie musiał liczyć się z karą.

O zagadnieniach z zakresu wykorzystania odnawialnych źródeł energii, a także związanych z rozbudową sieci gazowniczej będziemy dyskutować podczas debat "OZE – technologie, efektywność, wsparcie" i "Rozwój rynku gazu", które odbędą się 2 października w ramach XVI Kongresu Nowego Przemysłu.

Czyli uchwała zostanie podjęta dopiero wtedy, kiedy gmina uzyska gwarancje co do dofinansowań?

Tak ustaliliśmy z radnymi. Prawda jest taka, że osoby, które na to stać, już dociepliły domy i powymieniały źródła ciepła. Myślimy bardziej o osobach, które na to nie stać lub zaczęły już coś robić, ale ciągle za mało.

Wprowadzenie tak radykalnych przepisów w Rabce nie będzie się wiązało z koniecznością zmiany uchwały antysmogowej przyjętej przez małopolski sejmik?

Uchwała radnych wojewódzkich jest wiążąca dla nas wszystkich, obowiązuje w całym województwie. Są już w niej zapisy, że kocioł na węgiel lub drewno, który nie spełnia wymogów co najmniej klasy 3, trzeba wymienić do końca 2022 roku, a kocioł na węgiel lub drewno klasy 3 lub 4 do końca 2026 roku. Zdaję sobie jednak sprawę, że część mieszkańców podchodzi do tego na zasadzie, że „coś tam sobie uchwalili”. 

Sam podkreślił pan, że powietrze nie zna granic. Jak więc do tematu jego ochrony podchodzą sąsiednie gminy?

Jeżeli mieszkańcy sąsiednich gmin chcą uzyskać jakiekolwiek informacje od naszego ekodoradcy, to służy on pomocą. A proszę mi wierzyć, że ludzie z innych gmin przychodzą do nas w naprawdę wielu i udzielamy im, mam nadzieję, porządnej i rzetelnej informacji, pomagając też m.in. przy wypełnianiu deklaracji. Jeśli chcemy poprawić jakość powietrza, to działania muszą być bardzo szeroko zakrojone, a więc także ze strony innych samorządów.